gnAnadarshanaguNanirbharaparApohanAtmakasvabhAva svayam pudgalAdiparadravyasvabhAvenApariNamamAna pudgalAdi-
paradravyan chAtmasvabhAvenApariNamayan pudgalAdiparadravyanimittakenAtmano gnAnadarshanaguNanirbhar-
parApohanAtmakasvabhAvasya pariNAmenotpadyamAna pudgalAdiparadravyan chetayitRunimittakenAtmana svabhAvasya
pariNAmenotpadyamAnamAtmana svabhAvenApohatIti vyavahriyate
evamayamAtmano gnAnadarshanachAritraparyAyANAn nishchayavyavahAraprakAra . evamevAnyeShAn sarveShAmapi paryAyANAn draShTavya . pariNAm dvArA utpanna honevAle dIvAr-Adi paradravyako apane ( – kalaI – )ke svabhAvase shvet karatI hai — aisA vyavahAr kiyA jAtA hai; isIprakAr jisakA gnAnadarshanaguNase paripUrNa, parake apohanasvarUp svabhAv hai aisA chetayitA bhI, svayam pudgalAdi paradravyake svabhAvarUp pariNamit nahIn hotA huA aur pudgalAdi paradravyako apane svabhAvarUp pariNamit na karAtA huA, pudgalAdi paradravya jisako nimitta hai aise apane gnAnadarshanaguNase paripUrNa par-apohanAtmak ( – parake tyAgasvarUp) svabhAvake pariNAm dvArA utpanna hotA huA, chetayitA jisako nimitta hai aise apane ( – pudgalAdike – ) svabhAvake pariNAm dvArA utpanna honevAle pudgalAdi paradravyako apane ( – chetayitAke – ) svabhAvase apohatA hai arthAt tyAg karatA hai — isaprakAr vyavahAr kiyA jAtA hai .
isaprakAr yah, AtmAke gnAn-darshan-chAritra paryAyonkA nishchay-vyavahAr prakAr hai . isIprakAr anya samasta paryAyonkA bhI nishchay-vyavahAr prakAr samajhanA chAhie .
bhAvArtha : — shuddhanayase AtmAkA ek chetanAmAtra svabhAv hai . usake pariNAm jAnanA, dekhanA, shraddhA karanA, nivRutta honA ityAdi hain . vahAn nishchayanayase vichAr kiyA jAye to AtmAko paradravyakA gnAyak nahIn kahA jA sakatA, darshak nahIn kahA jA sakatA, shraddhAn karanevAlA nahIn kahA jA sakatA, tyAg karanevAlA nahIn kahA jA sakatA; kyonki paradravyake aur AtmAke nishchayase koI bhI sambandha nahIn hai . jo gnAn, darshan, shraddhAn, tyAg ityAdi bhAv hain, ve svayam hI hain; bhAv-bhAvakakA bhed kahanA vah bhI vyavahAr hai, nishchayase bhAv aur bhAv karanevAlA bhed nahIn hai .
ab, vyavahAranayake sambandhamen . vyavahAranayase AtmAko paradravyakA gnAtA, draShTA, shraddhAn karanevAlA, tyAg karanevAlA kahA jAtA hai; kyonki paradravya aur AtmAke nimitta-naimittikabhAv hai . gnAnAdi bhAvonkA paradravya nimitta hotA hai, isaliye vyavahArIjan kahate hain ki — AtmA paradravyako jAnatA hai, paradravyako dekhatA hai, paradravyakA shraddhAn karatA hai, paradravyakA tyAg karatA hai .
isaprakAr nishchay-vyavahArake prakArako jAnakar yathAvat (jaisA kahA hai usIprakAr) shraddhAn karanA ..356 se 365..