Samaysar-Hindi (English transliteration). Kalash: 217.

< Previous Page   Next Page >


Page 516 of 642
PDF/HTML Page 549 of 675

 

516
samayasAr
[ bhagavAnashrIkundakunda-
(mandAkrAntA)
rAgadveShadvayamudayate tAvadetanna yAvad
gnAnan gnAnan bhavati na punarbodhyatAn yAti bodhyam
.
gnAnan gnAnan bhavatu tadidan nyakkRutAgnAnabhAvan
bhAvAbhAvau bhavati tirayan yen pUrNasvabhAva
..217..
nijarasarUp (-gnAnAdi svabhAvarUp) pariNaman hotA hai isaliye, [sheSham anyat-dravyan kin
svabhAvasya bhavati ]
kyA sheSh koI anyadravya us (
gnAnAdi) svabhAvakA ho sakatA hai ?
(nahIn .) [yadi vA svabhAva kin tasya syAt ] athavA kyA vah (gnAnAdi)svabhAv kisI
anyadravyakA ho sakatA hai ? (nahIn . paramArthase ek dravyakA anya dravyake sAth sambandha nahIn
hai .) [jyotsnArUpan bhuvan snapayati ] chAnndanIkA rUp pRithvIko ujjval ka ratA hai [bhUmi tasya
na ev asti ] tathApi pRithvI chAndanIkI kadApi nahIn hotI; [gnAnan gneyan sadA kalayati ]
isaprakAr gnAn gneyako sadA jAnatA hai [gneyam asya asti na ev ] tathApi gney gnAnakA
kadApi nahIn hotA
.

bhAvArtha :shuddhanayakI dRuShTise dekhA jAye to kisI dravyakA svabhAv kisI anya dravyarUp nahIn hotA . jaise chAndanI pRithvIko ujjval karatI hai, kintu pRithvI chAndanIkI kinchitmAtra bhI nahIn hotI, isIprakAr gnAn gneyako jAnatA hai, kintu gney gnAnakA kinchitmAtra bhI nahIn hotA . AtmAkA gnAnasvabhAv hai, isaliye usakI svachchhatAmen gney svayamev jhalakatA hai, kintu gnAnamen un gneyonkA pravesh nahIn hotA .216.

ab, AgekI gAthAonkA sUchak kAvya kahate hain :

shlokArtha :[tAvat rAg-dveSh-dvayam udayate ] rAg-dveShakA dvandva tab tak udayako prApta hotA hai [yAvad etat gnAnan gnAnan na bhavati ] ki jab tak yah gnAn gnAnarUp na ho [puna bodhyam bodhyatAn na yAti ] aur gney gneyatvako prApta na ho . [tat idan gnAnan nyakkRut- agnAnabhAvan gnAnan bhavatu ] isaliye yah gnAn, agnAn-bhAvako dUr ka rake, gnAnarUp ho[yen bhAv-abhAvau tirayan pUrNasvabhAva bhavati ] ki jisase bhAv-abhAv(rAg-dveSh)ko rokatA huA pUrNasvabhAv (pragaT) ho jAye .

bhAvArtha :jab tak gnAn gnAnarUp na ho, gney gneyarUp na ho, tab tak rAg-dveSh utpanna hotA hai; isaliye yah gnAn, agnAnabhAvako dUr karake, gnAnarUp hoo, ki jisase gnAnamen jo bhAv aur abhAvarUp do avasthAain hotI hain ve miT jAyen aur gnAn pUrNasvabhAvako prApta ho jAye . yah prArthanA hai .217.