na cha jIvasya paradravyan rAgAdInutpAdayatIti shankyam; anyadravyeNAnyadravyaguNotpAd- karaNasyAyogAt; sarvadravyANAn svabhAvenaivotpAdAt . tathA hi — mRuttikA kumbhabhAvenotpadyamAnA kin kumbhakArasvabhAvenotpadyate, kin mRuttikAsvabhAven ? yadi kumbhakArasvabhAvenotpadyate tadA kumbhakaraNAhankAranirbharapuruShAdhiShThitavyApRutakarapuruShasharIrAkAra kumbha syAt . na cha tathAsti,
bhAvArtha : — rAg-dveSh chetanake hI pariNAm hain. anya dravya AtmAko rAg-dveSh utpanna nahIn karA sakatA; kyonki sarva dravyonkI utpatti apane apane svabhAvase hI hotI hai, anya dravyamen anya dravyake guNaparyAyonkI utpatti nahIn hotI..219..
gAthArtha : — [anyadravyeN ] anya dravyase [anyadravyasya ] anya dravyake [guNotpAda ] guNakI utpatti [na kriyate ] nahIn kI jA sakatI; [tasmAt tu ] isase (yah siddhAnta huA ki) [sarvadravyANi ] sarva dravya [svabhAven ] apane apane svabhAvase [utpadyante ] utpanna hote hain.
TIkA : — aur bhI aisI shankA nahIn karanI chAhiye ki – paradravya jIvako rAgAdi utpanna karate hain; kyonki anya dravyake dvArA anya dravyake guNonko utpanna karanekI ayogyatA hai; kyonki sarva dravyonkA svabhAvase hI utpAd hotA hai. yah bAt dRuShTAntapUrvak samajhAI jA rahI hai : —
miTTI ghaTabhAvarUpase utpanna hotI huI kumhArake svabhAvase utpanna hotI hai yA miTTIke ? yadi kumhArake svabhAvase utpanna hotI ho to jisamen ghaTako banAneke ahankArase bharA huA puruSh vidyamAn hai aur jisakA hAth (ghaDA banAnekA) vyApAr karatA hai, aise puruShake sharIrAkAr ghaT honA chAhiye. parantu aisA to nahIn hotA, kyonki anyadravyake svabhAvase kisI dravyake pariNAmakA utpAd dekhanemen nahIn AtA. yadi aisA hai to phi ra miTTI kumhArake