linge dravyamaye vahanti mamatAn tattvAvabodhachyutA .
prAgbhAran samayasya sAramamalan nAdyApi pashyanti te ..241..
prApta karatA hai arthAt sthit rahatA hai, [tam anishan dhyAyet ] usIkA nirantar dhyAn karatA hai, [tan chetati ] usIko chetatA hai — usIkA anubhav karatA hai, [cha dravyAntarANi aspRushan tasmin ev nirantaran viharati ] aur anya dravyonko sparsha na karatA huA usImen nirantar vihAr karatA hai [sa nitya-udayan samayasya sAram achirAt avashyan vindati ] vah puruSh, jisakA uday nitya rahatA hai aise samayake sArako (arthAt paramAtmAke rUpako) alpa kAlamen hI avashya prApta karatA hai arthAt usakA anubhav karatA hai.
bhAvArtha : — nishchayamokShamArgake sevanase alpa kAlamen hI mokShakI prApti hotI hai, yah niyam hai.240.
‘jo dravyalingako hI mokShamArga mAnakar usamen mamatva rakhate hain, unhonne samayasArako arthAt shuddha AtmAko nahIn jAnA’ — isaprakAr gAthA dvArA kahate hain.
yahAn pratham usakA sUchak kAvya kahate hain : —
shlokArtha : — [ye tu enan parihRutya samvRuti-path-prasthApiten AtmanA dravyamaye linngge mamatAn vahanti ] jo puruSh is pUrvokta paramArthasvarUp mokShamArgako chhoDakar vyavahAramokShamArgamen sthApit apane AtmAke dvArA dravyamay lingamen mamatA karate hain (arthAt yah mAnate hain ki yah dravyaling hI hamen mokSha prApta karA degA), [te tattva-avabodh-chyutA adya api samayasya sAram na pashyanti ] ve puruSh tattvake yathArtha gnAnase rahit hote hue abhI tak samayake sArako (arthAt shuddha AtmAko) nahIn dekhate — anubhav nahIn karate. vah samayasAr arthAt shuddhAtmA kaisA hai ? [nitya-udyotam ] nitya prakAshamAn hai (arthAt koI pratipakShI hokar usake udayakA nAsh nahIn kar sakatA), [akhaNDam ] akhaNDa hai (arthAt jisamen anya gney Adike nimitta khaNDa nahIn hote), [ekam ] ek hai (arthAt paryAyonse anek avasthArUp hone par bhI jo ekarUpatvako nahIn chhoDatA), [atul-Alokan ] atul ( – upamArahit) prakAshavAlA hai, (kyonki gnAnaprakAshako sUryAdike prakAshakI upamA nahIn dI jA sakatI), [svabhAv-prabhA-prAgbhAran ] svabhAvaprabhAkA punj hai (arthAt chaitanyaprakAshakA samUharUp hai), [amalan ] amal hai (arthAt rAgAdi-vikArarUpI malase rahit hai).
584