syAdvAdo hi samastavastutattvasAdhakamekamaskhalitan shAsanamarhatsarvagnasya . sa tu sarvamanekAntAtmakamityanushAsti, sarvasyApi vastunonekAntasvabhAvatvAt . atra tvAtmavastuni gnAnamAtratayA anushAsyamAnepi na tatparikopa, gnAnamAtrasyAtmavastuna svayamevAnekAnta- tvAt . tatra yadev tattadevAtat, yadevaikan tadevAnekan, yadev sattadevAsat, yadev nityan tadevAnityamityekavastuvastutvaniShpAdakaparasparaviruddhashakti dvayaprakAshanamanekAnta . tatsvAtmavastuno gnAnamAtratvepyantashchakachakAyamAnagnAnasvarUpeN tattvAt, bahirunmiShadanantagneyatApannasvarUpAti- riktapararUpeNAtattvAt, sahakramapravRuttAnantachidanshasamudayarUpAvibhAgadravyeNaikatvAt, avibhAgaik- dravyavyAptasahakramapravRuttAnantachidansharUpaparyAyairanekatvAt, svadravyakShetrakAlabhAvabhavanashakti svabhAvavattven sattvAt, paradravyakShetrakAlabhAvAbhavanashakti svabhAvavattvenAsattvAt, anAdinidhanAvibhAgaik-
syAdvAd samasta vastuonke svarUpako siddha karanevAlA, arhat sarvagnakA ek askhalit ( – nirbAdh) shAsan hai. vah (syAdvAd) ‘sab anekAntAtmak hai’ isaprakAr upadesh karatA hai, kyonki samasta vastu anekAnta-svabhAvavAlI hai. (‘sarva vastuain anekAntasvarUp hain’ isaprakAr jo syAdvAd kahatA hai so vah asatyArtha kalpanAse nahIn kahatA, parantu jaisA vastukA anekAnta svabhAv hai vaisA hI kahatA hai.)
yahAn AtmA nAmak vastuko gnAnamAtratAse upadesh karane par bhI syAdvAdakA kop nahIn hai; kyonki gnAnamAtra Atmavastuko svayamev anekAntAtmakatva hai. vahAn (anekAntakA aisA svarUp hai ki), jo (vastu) tat hai vahI atat hai, jo (vastu) ek hai vahI anek hai, jo sat hai vahI asat hai, jo nitya hai vahI anitya hai — isaprakAr ‘‘ek vastumen vastutvakI niShpAdak paraspar viruddha do shaktiyonkA prakAshit honA anekAnta hai.’’ isalie apanI Atmavastuko bhI, gnAnamAtratA hone par bhI, tattva-atattva, ekatva-anekatva, sattva-asattva, aur nityatva- anityatvapanA prakAshatA hI hai; kyonki — usake ( – gnAnamAtra Atmavastuke) antarangamen chakachakit prakAshate gnAnasvarUpake dvArA tatpanA hai, aur bAhar pragaT hote ananta, gneyatvako prApta, svarUpase bhinna aise pararUpake dvArA ( – gnAnasvarUpase bhinna aise paradravyake rUp dvArA – ) atatpanA hai (arthAt gnAn us-rUp nahIn hai); sahabhUt ( – sAth hI) pravartamAn aur kramasha pravartamAn ananta chaitanya – anshoke samudAyarUp avibhAg dravyake dvArA ekatva hai, aur avibhAg ek dravyase vyApta, sahabhUt pravartamAn tathA kramasha pravartamAn ananta chaitanya-ansharUp ( – chaitanyake ananta anshonrUp) paryAyonke dvArA anekatva hai; apane dravya-kShetra-kAl-bhAvarUpase honekI shaktirUp jo svabhAv hai us svabhAvavAnapaneke dvArA (arthAt aise svabhAvavAlI honese) sattva hai, aur parake dravya-kShetra-kAl-bhAvarUp na honekI shaktirUp jo svabhAv hai us svabhAvavAnapaneke dvArA asattva hai; anAdinidhan avibhAg ek vRuttirUpase pariNatapaneke dvArA nityatva hai, aur kramasha