vishvaikajyotiShA sarvagnagnAnen sphu TIkRutan kil nityopayogalakShaNan jIvadravyan tatkathan pudgaladravyIbhUtan yen pudgaladravyan mamedamityanubhavasi, yato yadi kathanchanApi jIvadravyan pudgaladravyIbhUtan syAt pudgaladravyan cha jIvadravyIbhUtan syAt tadaiv lavaNasyodakamiv mamedan pudgaladravyamityanubhUti kil ghaTet, tattu na kathanchanApi syAt . tathA hi — yathA kShAratvalakShaNan lavaNamudakIbhavat dravatvalakShaNamudakan cha lavaNIbhavat kShAratvadravatvasahavRuttyavirodhAdanubhUyate, na tathA nityopayogalakShaNan jIvadravyan pudgaladravyIbhavat nityAnupayogalakShaNan pudgaladravyan cha jIvadravyIbhavat upayogAnupayogayo prakAshatamasoriv sahavRuttivirodhAdanubhUyate . tatsarvathA prasId, vibudhyasva, svadravyan mamedamityanubhav . hAthI Adi pashu sundar AhArako tRuN sahit khA jAte hain usIprakAr khAneke svabhAvako tU chhoD, chhoD . jisane samasta sandeh, viparyay, anadhyavasAy dUr kar diye hain aur jo vishvako (samasta vastuonko) prakAshit karaneke lie ek advitIy jyoti hai aise sarvagnagnAnase sphu Ta (pragaT) kiyA gayA jo nitya upayogasvabhAvarUp jIvadravya vah pudgaladravyarUp kaise ho gayA ki jisase tU yah anubhav karatA hai ki ‘yah pudgaladravya merA hai’ ? kyonki yadi kisI bhI prakArase jIvadravya pudgaladravyarUp ho aur pudgaladravya jIvadravyarUp ho tabhI ‘namakakA pAnI’ isaprakArake anubhavakI bhAnti aisI anubhUti vAstavamen ThIk ho sakatI hai ki ‘yah pudgaladravya merA hai’; kintu aisA to kisI bhI prakArase nahIn banatA
dRuShTAnta dekar isI bAtako spaShTa karate hain : — jaise khArApan jisakA lakShaN hai aisA namak pAnIrUp hotA huA dikhAI detA hai aur dravatva (pravAhIpan) jisakA lakShaN hai aisA pAnI namakarUp hotA dikhAI detA hai, kyonki khArepan aur dravatvakA ek sAth rahanemen avirodh hai, arthAt usamen koI bAdhA nahIn AtI, isaprakAr nitya upayogalakShaNavAlA jIvadravya pudgaladravya hotA huA dikhAI nahIn detA aur nitya anupayog (jaD) lakShaNavAlA pudgaladravya jIvadravya hotA huA dekhanemen nahIn AtA, kyonki prakAsh aur andhakArakI bhAnti upayog aur anupayogakA ek hI sAth rahanemen virodh hai; jaD aur chetan kabhI bhI ek nahIn ho sakate . isaliye tU sarva prakArase prasanna ho, (apane chittako ujjaval karake) sAvadhAn ho aur svadravyako hI ‘yah merA hai’ isaprakAr anubhav kar . (isaprakAr shrI guruonkA upadesh hai .)
bhAvArtha : — yah agnAnI jIv pudgaladravyako apanA mAnatA hai; use upadesh dekar sAvadhAn kiyA hai ki jaD aur chetanadravya — donon sarvathA bhinna-bhinna hain, kabhI bhI kisI bhI prakArase ekarUp nahIn hote aisA sarvagna bhagavAnane dekhA hai; isaliye he agnAnI ! tU paradravyako ekarUp mAnanA chhoD de; vyarthakI mAnyatAse bas kar ..23-24-25..
60