કવલીકૃત્યાત્યન્તસૌહિત્યમન્થરેણેવ સકલકાલમેવ મનાગપ્યવિચલિતાનન્યસાધારણતયા સ્વભાવભૂતેન
સ્વયમનુભૂયમાનેન ચેતનાગુણેન નિત્યમેવાન્તઃપ્રકાશમાનત્વાત્ ચેતનાગુણશ્ચ; સ ખલુ
ભગવાનમલાલોક ઇહૈકષ્ટંકોત્કીર્ણઃ પ્રત્યગ્જ્યોતિર્જીવઃ .
સ્ફુ ટતરમવગાહ્ય સ્વં ચ ચિચ્છક્તિમાત્રમ્ .
કલયતુ પરમાત્માત્માનમાત્મન્યનન્તમ્ ..૩૫..
વ્યક્તતાકે પ્રતિ ઉદાસીનરૂપસે પ્રદ્યોતમાન (પ્રકાશમાન) હૈ, ઇસલિયે અવ્યક્ત હૈ .૬. ઇસપ્રકાર છહ હેતુઓંસે અવ્યક્તતા સિદ્ધ કી હૈ .
ઇસપ્રકાર રસ, રૂપ, ગન્ધ, સ્પર્શ, શબ્દ, સંસ્થાન ઔર વ્યક્તતાકા અભાવ હોને પર ભી સ્વસંવેદનકે બલસે સ્વયં સદા પ્રત્યક્ષ હોનેસે અનુમાનગોચરમાત્રતાકે અભાવકે કારણ (જીવકો) અલિંગગ્રહણ કહા જાતા હૈ .
અપને અનુભવમેં આનેવાલે ચેતનાગુણકે દ્વારા સદા હી અન્તરઙ્ગમેં પ્રકાશમાન હૈ, ઇસલિયે (જીવ) ચેતનાગુણવાલા હૈ . ચેતનાગુણ કૈસા હૈ ? જો સમસ્ત વિપ્રતિપત્તિયોંકો (જીવકો અન્ય પ્રકારસે માનનેરૂપ ઝગડોંકો) નાશ કરનેવાલા હૈ, જિસને અપના સર્વસ્વ ભેદજ્ઞાની જીવોંકો સૌંપ દિયા હૈ, જો સમસ્ત લોકાલોકકો ગ્રાસીભૂત કરકે માનોં અત્યન્ત તૃપ્તિસે ઉપશાન્ત હો ગયા હો ઇસપ્રકાર (અર્થાત્ અત્યન્ત સ્વરૂપસૌખ્યસે તૃપ્ત-તૃપ્ત હોનેકે કારણ સ્વરૂપમેંસે બાહર નિકલનેકા અનુદ્યમી હો ઇસપ્રકાર) સર્વ કાલમેં કિંચિત્માત્ર ભી ચલાયમાન નહીં હોતા ઔર ઇસ તરહ સદા હી લેશ માત્ર ભી નહીં ચલિત ઐસી અન્યદ્રવ્યસે અસાધારણતા હોનેસે જો (અસાધારણ) સ્વભાવભૂત હૈ
.
— ઐસા ચૈતન્યરૂપ પરમાર્થસ્વરૂપ જીવ હૈ . જિસકા પ્રકાશ નિર્મલ હૈ ઐસા યહ ભગવાન ઇસ લોકમેં એક, ટઙ્કોત્કીર્ણ, ભિન્ન જ્યોતિરૂપ બિરાજમાન હૈ ..૪૯..
અબ ઇસી અર્થકા કલશરૂપ કાવ્ય કહકર ઐસે આત્માકે અનુભવકી પ્રેરણા કરતે હૈં : —
શ્લોકાર્થ : — [ચિત્-શક્તિ -રિક્તં ] ચિત્શક્તિસે રહિત [સકલમ્ અપિ ] અન્ય સમસ્ત ભાવોંકો [અહ્નાય ] મૂલસે [વિહાય ] છોડકર [ચ ] ઔર [સ્ફુ ટતરમ્ ] પ્રગટરૂપસે [સ્વં ચિત્-
૧૦૨