નિયતસ્વભાવેનાનિયતસંસ્થાનાનન્તશરીરવર્તિત્વાત્, સંસ્થાનનામકર્મવિપાકસ્ય પુદ્ગલેષુ નિર્દિશ્યમાન-
ત્વાત્, પ્રતિવિશિષ્ટસંસ્થાનપરિણતસમસ્તવસ્તુતત્ત્વસંવલિતસહજસંવેદનશક્તિત્વેઽપિ સ્વયમખિલલોક-
સંવલનશૂન્યોપજાયમાનનિર્મલાનુભૂતિતયાત્યન્તમસંસ્થાનત્વાચ્ચાનિર્દિષ્ટસંસ્થાનઃ; ષડ્દ્રવ્યાત્મકલોકા-
જ્જ્ઞેયાદ્વયક્તાદન્યત્વાત્, કષાયચક્રાદ્ ભાવકાદ્વયક્તાદન્યત્વાત્, ચિત્સામાન્યનિમગ્નસમસ્તવ્યક્તિ-
ત્વાત્, ક્ષણિકવ્યક્તિમાત્રાભાવાત્, વ્યક્તાવ્યક્તવિમિશ્રપ્રતિભાસેઽપિ વ્યક્તાસ્પર્શત્વાત્, સ્વયમેવ હિ
બહિરન્તઃ સ્ફુ ટમનુભૂયમાનત્વેઽપિ વ્યક્તોપેક્ષણેન પ્રદ્યોતમાનત્વાચ્ચાવ્યક્તઃ : રસરૂપગન્ધસ્પર્શશબ્દ-
સંસ્થાનવ્યક્તત્વાભાવેઽપિ સ્વસંવેદનબલેન નિત્યમાત્મપ્રત્યક્ષત્વે સત્યનુમેયમાત્રત્વાભાવાદલિંગગ્રહણઃ;
દ્વારા ભી શબ્દ નહીં સુનતા; અતઃ અશબ્દ હૈ .૪. સકલ વિષયોંકે વિશેષોંમેં સાધારણ ઐસે એક હી સંવેદનપરિણામરૂપ ઉસકા સ્વભાવ હોનેસે વહ કેવલ એક શબ્દવેદનાપરિણામકો પ્રાપ્ત હોકર શબ્દ નહીં સુનતા; અતઃ અશબ્દ હૈ .૫. (ઉસે સમસ્ત જ્ઞેયોંકા જ્ઞાન હોતા હૈ પરન્તુ) સકલ જ્ઞેયજ્ઞાયકકે તાદાત્મ્યકા નિષેધ હોનેસે શબ્દકે જ્ઞાનરૂપ પરિણમિત હોને પર ભી સ્વયં શબ્દરૂપ નહીં પરિણમતા; અતઃ અશબ્દ હૈ .૬. ઇસતરહ છહ પ્રકારસે શબ્દકે નિષેધસે વહ અશબ્દ હૈ .
(અબ ‘અનિર્દિષ્ટસંસ્થાન’ વિશેષણકો સમઝાતે હૈં : — ) પુદ્ગલદ્રવ્યરચિત શરીરકે સંસ્થાન(આકાર)સે જીવકો સંસ્થાનવાલા નહીં કહા જા સકતા, ઇસલિયે જીવ અનિર્દિષ્ટસંસ્થાન હૈ .૧. અપને નિયત સ્વભાવસે અનિયત સંસ્થાનવાલે અનન્ત શરીરોંમેં રહતા હૈ, ઇસલિયે અનિર્દિષ્ટસંસ્થાન હૈ .૨. સંસ્થાન નામકર્મકા વિપાક (ફલ) પુદ્ગલોંમેં હી કહા જાતા હૈ (ઇસલિયે ઉસકે નિમિત્તસે ભી આકાર નહીં હૈ) ઇસલિયે અનિર્દિષ્ટસંસ્થાન હૈ .૩. ભિન્ન-ભિન્ન સંસ્થાનરૂપસે પરિણમિત સમસ્ત વસ્તુઓંકે સ્વરૂપકે સાથ જિસકી સ્વાભાવિક સંવેદનશક્તિ સમ્બન્ધિત (અર્થાત્ તદાકાર) હૈ ઐસા હોને પર ભી જિસે સમસ્ત લોકકે મિલાપસે ( – સમ્બન્ધસે) રહિત નિર્મલ (જ્ઞાનમાત્ર) અનુભૂતિ હો રહી હૈ ઐસા હોનેસે સ્વયં અત્યન્તરૂપસે સંસ્થાન રહિત હૈ, ઇસલિયે અનિર્દિષ્ટસંસ્થાન હૈ .૪. ઇસપ્રકાર ચાર હેતુઓંસે સંસ્થાનકા નિષેધ કહા .
(અબ ‘અવ્યક્ત’ વિશેષણકો સિદ્ધ કરતે હૈં : — ) છહ દ્રવ્યસ્વરૂપ લોક જો જ્ઞેય હૈ ઔર વ્યક્ત હૈ ઉસસે જીવ અન્ય હૈં, ઇસલિયે અવ્યક્ત હૈ .૧. કષાયોંકા સમૂહ જો ભાવકભાવ વ્યક્ત હૈ ઉસસે જીવ અન્ય હૈ ઇસલિયે અવ્યક્ત હૈ .૨. ચિત્સામાન્યમેં ચૈતન્યકી સમસ્ત વ્યક્તિયાઁ નિમગ્ન (અન્તર્ભૂત) હૈં, ઇસલિયે અવ્યક્ત હૈ .૩. ક્ષણિક વ્યક્તિમાત્ર નહીં હૈ, ઇસલિયે અવ્યક્ત હૈ .૪. વ્યક્તતા ઔર અવ્યક્તતા એકમેક મિશ્રિતરૂપસે ઉસે પ્રતિભાસિત હોને પર ભી વહ વ્યક્તતાકો સ્પર્શ નહીં કરતા, ઇસલિયે અવ્યક્ત હૈ .૫. સ્વયં અપનેસે હી બાહ્યાભ્યન્તર સ્પષ્ટ અનુભવમેં આ રહા હૈ તથાપિ