યથાગ્નિરિન્ધનમસ્તીન્ધનમગ્નિરસ્ત્યગ્નેરિન્ધનમસ્તીન્ધનસ્યાગ્નિરસ્તિ, અગ્નેરિન્ધનં પૂર્વમાસીદિ- ન્ધનસ્યાગ્નિઃ પૂર્વમાસીત્, અગ્નેરિન્ધનં પુનર્ભવિષ્યતીન્ધનસ્યાગ્નિઃ પુનર્ભવિષ્યતીતીન્ધન એવા- સદ્ભૂતાગ્નિવિકલ્પત્વેનાપ્રતિબુદ્ધઃ કશ્ચિલ્લક્ષ્યેત, તથાહમેતદસ્મ્યેતદહમસ્તિ મમૈતદસ્ત્યેતસ્યાહમસ્મિ, મમૈતત્પૂર્વમાસીદેતસ્યાહં પૂર્વમાસં, મમૈતત્પુનર્ભવિષ્યત્યેતસ્યાહં પુનર્ભવિષ્યામીતિ પરદ્રવ્ય એવાસદ્ભૂતાત્મવિકલ્પત્વેનાપ્રતિબુદ્ધો લક્ષ્યેતાત્મા . નાગ્નિરિંધનમસ્તિ નેન્ધનમગ્નિરસ્ત્યગ્નિ- રગ્નિરસ્તીન્ધનમિન્ધનમસ્તિ નાગ્નેરિન્ધનમસ્તિ નેન્ધનસ્યાગ્નિરસ્ત્યગ્નેરગ્નિરસ્તીન્ધનસ્યેન્ધનમસ્તિ, નાગ્નેરિન્ધનં પૂર્વમાસીન્નેન્ધનસ્યાગ્નિઃ પૂર્વમાસીદગ્નેરગ્નિઃ પૂર્વમાસીદિન્ધનસ્યેન્ધનં પૂર્વમાસીત્, નાગ્નેરિન્ધનં પુનર્ભવિષ્યતિ નેન્ધનસ્યાગ્નિઃ પુનર્ભવિષ્યત્યગ્નેરગ્નિઃ પુનર્ભવિષ્યતીન્ધનસ્યેન્ધનં પુનર્ભવિષ્યતીતિ કસ્યચિદગ્નાવેવ સદ્ભૂતાગ્નિવિકલ્પવન્નાહમેતદસ્મિ નૈતદહમસ્ત્ય- હમહમસ્મ્યેતદેતદસ્તિ, ન મમૈતદસ્તિ નૈતસ્યાહમસ્મિ મમાહમસ્મ્યેતસ્યૈતદસ્તિ, ન હોઊઁગા, — [એતત્ તુ અસદ્ભૂતમ્ ] ઐસા ઝૂઠા [આત્મવિકલ્પં ] આત્મવિકલ્પ [કરોતિ ] કરતા હૈ વહ [સમ્મૂઢઃ ] મૂઢ હૈ, મોહી હૈ, અજ્ઞાની હૈ; [તુ ] ઔર જો પુરુષ [ભૂતાર્થં ] પરમાર્થ વસ્તુસ્વરૂપકો [જાનન્ ] જાનતા હુઆ [તમ્ ] વૈસા ઝૂઠા વિકલ્પ [ન કરોતિ ] નહીં કરતા વહ [અસમ્મૂઢઃ ] મૂઢ નહીં, જ્ઞાની હૈ .

ટીકા : — (દૃષ્ટાન્તસે સમઝાતે હૈંઃ) જૈસે કોઈ પુરુષ ઈંધન ઔર અગ્નિકો મિલા હુઆ દેખકર ઐસા ઝૂઠા વિકલ્પ કરે કિ ‘‘અગ્નિ હૈ સો ઈંધન હૈ ઔર ઈંધન હૈ સો અગ્નિ હૈ; અગ્નિકા ઈંધન હૈ, ઈંધનકી અગ્નિ હૈ; અગ્નિકા ઈંધન પહલે થા, ઈંધનકી અગ્નિ પહલે થી; અગ્નિકા ઈંધન ભવિષ્યમેં હોગા, ઈંધનકી અગ્નિ ભવિષ્યમેં હોગી;’’ — ઐસા ઈંધનમેં હી અગ્નિકા વિકલ્પ કરતા હૈ વહ ઝૂઠા હૈ, ઉસસે અપ્રતિબુદ્ધ (અજ્ઞાની) કોઈ પહિચાના જાતા હૈ, ઇસીપ્રકાર કોઈ આત્મા પરદ્રવ્યમેં હી અસત્યાર્થ આત્મવિકલ્પ (આત્માકા વિકલ્પ) કરે કિ ‘‘મૈં યહ પરદ્રવ્ય હૂઁ, યહ પરદ્રવ્ય મુઝસ્વરૂપ હૈ; યહ મેરા પરદ્રવ્ય હૈ, ઇસ પરદ્રવ્યકા મૈં હૂઁ; મેરા યહ પહલે થા, મૈં ઇસકા પહલે થા; મેરા યહ ભવિષ્યમેં હોગા; મૈં ઇસકા ભવિષ્યમેં હોઊઁગા’’; — ઐસે ઝૂઠે વિકલ્પોંસે અપ્રતિબુદ્ધ (અજ્ઞાની) પહિચાના જાતા હૈ .

ઔર, ‘‘અગ્નિ હૈ વહ ઈન્ધન નહીં હૈ, ઈંધન હૈ વહ અગ્નિ નહીં હૈ, — અગ્નિ હૈ વહ અગ્નિ હી હૈ, ઈંધન હૈ વહ ઈંધન હી હૈ; અગ્નિકા ઈંધન નહીં, ઈંધનકી અગ્નિ નહીં, — અગ્નિકી હી અગ્નિ હૈ, ઈંધનકા ઈંધન હૈ; અગ્નિકા ઈંધન પહલે નહીં થા, ઈંધનકી અગ્નિ પહલે નહીં થી, — અગ્નિકી અગ્નિ પહલે થી ઈંધનકા ઈંધન પહલે થા; અગ્નિકા ઈંધન ભવિષ્યમેં નહીં હોગા, ઈંધનકી અગ્નિ ભવિષ્યમેં નહીં હોગી, — અગ્નિકી અગ્નિ હી ભવિષ્યમેં હોગી, ઈંધનકા ઈંધન હી ભવિષ્યમેં હોગા’’;

૫૬