ath prathamat ev svabhāvabhāvabhūtatayā dhruvatvamavalaṁbamānāmanādibhāvāntaraparaparivr̥tti- viśrāṁtivaśenācalatvamupagatāmakhilopamānavilakṣaṇādbhutamāhātmyatvenāvidyamānaupamyāmapavargasaṁjñikāṁ gatimāpannān bhagavataḥ sarvasiddhān siddhatven sādhyasyātmanaḥ praticchandasthānīyān bhāvadravyastavābhyāṁ svātmani parātmani ca nidhāyānādinidhanaśrutaprakāśitatven nikhilārthasārthasākṣātkārikevalipraṇīt- tven śrutakevalibhiḥ svayamanubhavadbhirabhihitatven ca pramāṇatāmupagatasyāsya samayaprakāśak sya prābhr̥tā- hvayasyārhatpravacanāvayavasya svaparayoranādimohaprahāṇāy bhāvavācā dravyavācā ca paribhāṣaṇamupakramyate .
ṭīkā : — yahān̐ (saṁskr̥t ṭīkāmeṁ) ‘ath’ śabda maṁgalake arthako sūcit karatā hai . graṁthake prāraṁbhameṁ sarva siddhoṁko bhāv-dravyastutise apane ātmāmeṁ tathā parake ātmāmeṁ sthāpit karake is samay nāmak prābhr̥takā bhāvavacan aur dravyavacanase paribhāṣaṇ (vyākhyān) prārambha karate haiṁ — is prakār śrī kundakundācāryadev kahate haiṁ . ve siddha bhagavān, siddhatvake kāraṇ, sādhya jo ātmā usake praticchandake sthān par haiṁ, — jinake svarūpakā saṁsārī bhavyajīv ciṁtavan karake, unake samān apane svarūpako dhyākar, unhīṁ ke samān ho jāte haiṁ aur cāroṁ gatiyoṁse vilakṣaṇ paṁcamagati – mokṣako prāpta karate haiṁ . vah paṁcamagati svabhāvasvarūp hai, isalie dhruvatvakā avalamban karatī hai . cāroṁ gatiyān̐ paranimittase hotī haiṁ, isalie dhruv nahīṁ kintu vinaśvar haiṁ . ‘dhruv’ viśeṣaṇase paṁcamagatimeṁ is vinaśvaratākā vyavacched ho gayā . aur vah gati anādikālase parabhāvoṁke nimittase honevāle parameṁ bhramaṇ, usakī viśrāṁti (abhāv)ke vaś acalatāko prāpta hai . is viśeṣaṇase, cāroṁ gatiyoṁmeṁ par nimittase jo bhramaṇ hotā hai, usakā paṁcamagatimeṁ vyavacched ho gayā . aur vah jagatmeṁ jo samasta upamāyogya padārtha haiṁ unase vilakṣaṇ — adbhut mahimāvālī hai, isalie use kisīkī upamā nahīṁ mil sakatī . is viśeṣaṇase cāroṁ gatiyoṁmeṁ jo paraspar kathaṁcit samānatā pāī jātī hai, usakā paṁcamagatimeṁ nirākaraṇ ho gayā . aur us gatikā nām apavarga hai . dharma, artha aur kām — trivarga kahalāte haiṁ; mokṣagati is vargameṁ nahīṁ hai, isalie use apavarga kahī hai . — aisī paṁcamagatiko siddha bhagavān prāpta hue haiṁ . unheṁ apane tathā parake ātmāmeṁ sthāpit karake, samayakā (sarva padārthoṁkā athavā jīv padārthakā) prakāśak jo prābhr̥t nāmak arhatpravacanakā avayav hai usakā, anādikālase utpanna hue apane aur parake mohakā nāś karaneke lie paribhāṣaṇ karatā hūn̐ . vah arhatpravacanakā avayav anādinidhan paramāgam śabdabrahmase prakāśit honese, sarva padārthoṁke samūhako sākṣāt karanevāle kevalī bhagavān sarvajñadev dvārā praṇīt honese aur kevaliyoṁke nikaṭavartī sākṣāt sunanevāle tathā svayaṁ anubhav karanevāle śrutakevalī gaṇadharadevoṁke dvārā kathit honese pramāṇatāko prāpta hai . yah anya vādiyoṁke āgamakī bhān̐ti chadmastha (alpajñāniyoṁ)kī kalpanā mātra nahīṁ hai ki jisakā apramāṇ ho .
bhāvārtha : — gāthāsūtrameṁ ācāryadevane ‘vakṣyāmi’ kahā hai, usakā artha ṭīkākārane ‘vac
6