mamaitatpūrvamāsīnnaitasyāhaṁ pūrvamāsaṁ mamāhaṁ pūrvamāsametasyaitatpūrvamāsīt, na mamaitatpunarbhaviṣyati naitasyāhaṁ punarbhaviṣyāmi mamāhaṁ punarbhaviṣyāmyetasyaitatpunarbhaviṣyatīti svadravya ev sadbhūtātmavikalpasya pratibuddhalakṣaṇasya bhāvāt .
rasayatu rasikānāṁ rocanaṁ jñānamudyat .
kil kalayati kāle kvāpi tādātmyavr̥ttim ..22..
— isaprakār jaise kisīko agnimeṁ hī satyārtha agnikā vikalpa ho so pratibuddhakā lakṣaṇ hai, isīprakār ‘‘maiṁ yah paradravya nahīṁ hūn̐, yah paradravya mujhasvarūp nahīṁ hai, — maiṁ to maiṁ hī hūn̐, paradravya hai vah paradravya hī hai; merā yah paradravya nahīṁ, is paradravyakā maiṁ nahīṁ thā, — merā hī maiṁ hūn̐, paradravyakā paradravya hai; yah paradravya merā pahale nahīṁ thā, is paradravyakā maiṁ pahale nahīṁ thā, — merā maiṁ hī pahale thā, paradravyakā paradravya pahale thā; yah paradravya merā bhaviṣyameṁ nahīṁ hogā, isakā maiṁ bhaviṣyameṁ nahīṁ hoūn̐gā, — maiṁ apanā hī bhaviṣyameṁ hoūn̐gā, is (paradravya)kā yah (paradravya) bhaviṣyameṁ hogā’’ . — aisā jo svadravyameṁ hī satyārtha ātmavikalpa hotā hai vahī pratibuddha(jñānī)kā lakṣaṇ hai, isase jñānī pahicānā jātā hai .
bhāvārtha : — jo paradravyameṁ ātmākā vikalpa karatā hai vah to ajñānī hai aur jo apane ātmāko hī apanā mānatā hai vah jñānī hai — yah agni-īṁdhanake dr̥ṣṭāntase dr̥rḥ kiyā hai ..20se22..
ab is arthakā kalaśarūp kāvya kahate haiṁ : —
ślokārtha : — [jagat ] jagat arthāt jagatke jīvo ! [ājanmalīḍhaṁ moham ] anādi saṁsārase lekar āj tak anubhav kiye gaye mohako [idānīṁ tyajatu ] ab to choṛo aur [rasikānāṁ rocanaṁ ] rasik janoṁko rucikar, [udyat jñānam ] uday huā jo jñān usakā [rasayatu ] āsvādan karo; kyoṁki [ih ] is lokameṁ [ātmā ] ātmā [kil ] vāstavameṁ [katham api ] kisīprakār bhī [anātmanā sākam ] anātmā(paradravya)ke sāth [kva api kāle ] kadāpi [tādātmyavr̥ttim kalayati na ] tādātmyavr̥tti (ekatva)ko prāpta nahīṁ hotā, kyoṁki [ekaḥ ] ātmā ek hai vah anya dravyake sāth ekatārūp nahīṁ hotā
bhāvārtha : — ātmā paradravyake sāth kisīprakār kisī samay ekatāke bhāvako prāpta nahīṁ