yo hi nAm phaladAnasamarthatayA prAdurbhUy bhAvakatven bhavantamapi dUrat ev tadanuvR^itterAtmano bhAvyasya vyAvartanen haThAnmoha.n nyakkR^ityoparatasamastabhAvyabhAvakasa.nk radoShatvenaikatve Ta.nkotkIrNa.n vishvasyApyasyopari taratA pratyakShodyotatayA nityamevAntaHprakAshamAnenAnapAyinA svataHsiddhen paramArthasatA bhagavatA j~nAnasvabhAven dravyAntarasvabhAvabhAvibhyaH sarvebhyo bhAvAntarebhyaH paramArtha- to.atiriktamAtmAna.n sa.nchetayate sa khalu jitamoho jin iti dvitIyA nishchayastutiH .
evamev cha mohapadaparivartanen rAgadveShakrodhamAnamAyAlobhakarmanokarmamanovachanakAy- sUtrANyekAdash pa.nchAnA.n shrotrachakShurghrANarasanasparshanasUtrANAmindriyasUtreN pR^ithagvyAkhyA- tatvAdvayAkhyeyAni . anayA dishAnyAnyapyUhyAni .
gAthArtha : — [yaH tu ] jo muni [moha.n ] mohako [jitvA ] jItakar [AtmAnam ] apane AtmAko [j~nAnasvabhAvAdhika.n ] j~nAnasvabhAvake dvArA anyadravyabhAvo.nse adhik [jAnAti ] jAnatA hai [ta.n sAdhu.n ] us muniko [paramArthavij~nAyakAH ] paramArthake jAnanevAle [jitamoha.n ] jitamoh [bruvanti ] kahate hai.n .
TIkA : — mohakarma phal denekI sAmarthyase pragaT udayarUp hokar bhAvakapanese pragaT hotA hai, tathApi tadanusAr jisakI pravR^itti hai aisA jo apanA AtmA bhAvya, usako bhedaj~nAnake bal dvArA dUrase hI alag karanese isaprakAr balapUrvak mohakA tiraskAr karake, samasta bhAvyabhAvak- sa.nkaradoSh dUr ho jAnese ekatvame.n Ta.nkotkIrNa (nishchal) aur j~nAnasvabhAvake dvArA anyadravyo.nke svabhAvo.nse honevAle sarva anyabhAvo.nse paramArthataH bhinna apane AtmAkA jo (muni) anubhav karatA hai vah nishchayase jitamoh (jisane mohako jItA hai aisA) jin hai.n . kaisA hai vah j~nAnasvabhAv ? is samasta lokake upar tiratA huA, pratyakSha udyotarUpase sadaiv antara~N.hgame.n prakAshamAn, avinAshI, apanese hI siddha aur paramArthasat aisA bhagavAn j~nAnasvabhAv hai .
isaprakAr bhAvyabhAvak bhAvake sa.nkaradoShako dUr karake dUsarI nishchayastuti hai .
is gAthAsUtrame.n ek mohakA hI nAm liyA hai; usame.n ‘moh’ padako badalakar usake sthAn par rAg, dveSh, krodh, mAn, mAyA, lobh, karma, nokarma, man, vachan, kAy rakhakar gyArah sUtra vyAkhyAnarUp karanA aur shrotra, chakShu, ghrAN, rasan tathA sparshan — in pA.nchake sUtro.nko indriyasUtrake dvArA alag vyAkhyAnarUp karanA; isaprakAr solah sUtro.nko bhinna-bhinna
70