mithyAdR^iShTayAdIni guNasthAnAni hi paudgalikamohakarmaprakR^itivipAkapUrvakatve sati, nityamachetanatvAt, kAraNAnuvidhAyIni kAryANIti kR^itvA, yavapUrvakA yavA yavA eveti nyAyen, pudgal ev, na tu jIvaH . guNasthAnAnA.n nityamachetanatva.n chAgamAchchaitanyasvabhAvavyAptasyAtmano-
bhAvArtha : — ghIse bhare hue gha.Deko vyavahArase ‘ghIkA gha.DA’ kahA jAtA hai tathApi nishchayase gha.DA ghI-svarUp nahI.n hai; ghI ghI-svarUp hai, gha.DA miTTI-svarUp hai; isIprakAr varNa, paryApti, indriyA.N ityAdike sAth ekakShetrAvagAharUp sambandhavAle jIvako sUtrame.n vyavahArase ‘pa.nchendriy jIv, paryApta jIv, bAdar jIv, dev jIv, manuShya jIv’ ityAdi kahA gayA hai tathApi nishchayase jIv us-svarUp nahI.n hai; varNa, paryApti, indriyA.N ityAdi pudgalasvarUp hai.n, jIv j~nAnasvarUp hai .40.
ab kahate hai.n ki (jaise varNAdi bhAv jIv nahI.n hai.n yah siddha huA usIprakAr) yah bhI siddha huA ki rAgAdi bhAv bhI jIv nahI.n hai.n : —
ve kyo.n bane AtmA, nirantar jo achetan jin kahe ? ..68..
gAthArtha : — [yAni imAni ] jo yah [guNasthAnAni ] guNasthAn hai.n ve [mohanakarmaNaH udayAt tu ] mohakarmake udayase hote hai.n [varNitAni ] aisA (sarvaj~nake Agamame.n) varNan kiyA gayA hai; [tAni ] ve [jIvAH ] jIv [katha.n ] kaise [bhavanti ] ho sakate hai.n [yAni ] ki jo [nitya.n ] sadA [achetanAni ] achetan [uktAni ] kahe gaye hai.n ?
TIkA : — ye mithyAdR^iShTi Adi guNasthAn paudgalik mohakarmakI prakR^itike udayapUrvak hote honese, sadA hI achetan honese, kAraN jaise hI kArya hote hai.n aisA samajhakar (nishchayakar) jaupUrvak honevAle jo jau, ve jau hI hote hai.n isI nyAyase, ve pudgal hI hai.n — jIv nahI.n . aur guNasthAno.nkA sadA hI achetanatva to Agamase siddha hotA hai tathA chaitanyasvabhAvase vyApta jo AtmA usase bhinnapanese ve guNasthAn bhedaj~nAniyo.nke dvArA svaya.n upalabhyamAn hai.n, isaliye bhI unakA sadA hI achetanatva siddha hotA hai .