Samaysar-Hindi (itrans transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 204 of 642
PDF/HTML Page 237 of 675

 

samayasAr
[ bhagavAnashrIkundakunda-
ev bhAvaH syAt, tasmi.nstu sati svaparayorekatvAdhyAsen j~nAnamAtrAtsvasmAtprabhraShTaH parAbhyA.n
rAgadveShAbhyA.n samamekIbhUy pravartitAha.nkAraH svaya.n kilaiSho.aha.n rajye ruShyAmIti rajyate ruShyati cha;
tasmAdaj~nAnamayabhAvAdaj~nAnI parau rAgadveShAvAtmAna.n kurvan karoti karmANi
.

j~nAninastu samyaksvaparavivekenAtyantoditaviviktAtmakhyAtitvAdyasmAt j~nAnamay ev bhAvaH syAt, tasmi.nstu sati svaparayornAnAtvavij~nAnen j~nAnamAtre svasminsuniviShTaH parAbhyA.n rAgadveShAbhyA.n pR^ithagbhUtatayA svarasat ev nivR^ittAha.nkAraH svaya.n kil kevala.n jAnAtyev, na rajyate, na cha ruShyati, tasmAt j~nAnamayabhAvAt j~nAnI parau rAgadveShAvAtmAnamakurvanna karoti karmANi . AtmAkI khyAti atyanta asta ho gaI honese, aj~nAnamay bhAv hI hotA hai, aur usake honese, sva-parake ekatvake adhyAsake kAraN j~nAnamAtra aise nijame.nse (AtmasvarUpame.nse) bhraShTa huA, par aise rAgadveShake sAth ek hokar jisake aha.nkAr pravarta rahA hai aisA svaya.n ‘yah mai.n vAstavame.n rAgI hU.N, dveShI hU.N (arthAt yah mai.n rAg karatA hU.N, dveSh karatA hU.N )’ isaprakAr (mAnatA huA) rAgI aur dveShI hotA hai; isaliye aj~nAnamay bhAvake kAraN aj~nAnI apaneko par aise rAgadveSharUp karatA huA karmo.nko karatA hai

.

j~nAnIke to, samyak prakArase svaparavivekake dvArA bhinna AtmAkI khyAti atyanta udayako prApta huI honese, j~nAnamay bhAv hI hotA hai, aur usake honese, sva-parake bhinnatvake vij~nAnake kAraN j~nAnamAtra aise nijame.n suniviShTa (samyak prakArase sthit) huA, par aise rAgadveShase pR^ithagbhUtatAke (bhinnatvake) kAraN nijarasase hI jisake aha.nkAr nivR^itta huA hai aisA svaya.n vAstavame.n mAtra jAnatA hI hai, rAgI aur dveShI nahI.n hotA (arthAt rAgadveSh nahI.n karatA); isaliye j~nAnamay bhAvake kAraN j~nAnI apaneko par aise rAgadveSharUp na karatA huA karmo.nko nahI.n karatA

.

bhAvArtha :is AtmAke krodhAdik mohanIy karmakI prakR^itikA (arthAt rAgadveShakA) uday Ane par, apane upayogame.n usakA rAgadveSharUp malin svAd AtA hai . aj~nAnIke sva-parakA bhedaj~nAn na honese vah yah mAnatA hai ki ‘‘yah rAgadveSharUp malin upayog hI merA svarUp hai vahI mai.n hU.N’’ . isaprakAr rAgadveShame.n aha.nbuddhi karatA huA aj~nAnI apaneko rAgIdveShI karatA hai; isaliye vah karmo.nko karatA hai . isaprakAr aj~nAnamay bhAvase karmabandha hotA hai .

j~nAnIke bhedaj~nAn honese vah aisA jAnatA hai ki ‘‘j~nAnamAtra shuddha upayog hai vahI merA svarUp haivahI mai.n hU.N; rAgadveSh karmo.nkA ras hai, vah merA svarUp nahI.n hai’’ . isaprakAr rAgadveShame.n aha.nbuddhi na karatA huA j~nAnI apaneko rAgIdveShI nahI.n karatA, keval j~nAtA hI rahatA hai; isaliye

204