vadaNiyamANi dhara.ntA sIlANi tahA tava.n cha kuvva.ntA . paramaTThabAhirA je NivvANa.n te Na vi.nda.nti ..153..
j~nAnamev mokShahetuH, tadabhAve svayamaj~nAnabhUtAnAmaj~nAninAmantarvrataniyamashIlatapaHprabhR^iti- shubhakarmasadbhAve.api mokShAbhAvAt . aj~nAnamev bandhahetuH, tadabhAve svaya.n j~nAnabhUtAnA.n j~nAninA.n bahirvrataniyamashIlatapaHprabhR^itishubhakarmAsadbhAve.api mokShasadbhAvAt . kAraN hai.n, isaliye un karmo.nko ‘bAl’ sa.nj~nA dekar unakA niShedh kiyA jAnese j~nAn hI mokShakA kAraN siddha hotA hai .
bhAvArtha : — j~nAnake binA kiye gaye tap tathA vratako sarvaj~nadevane bAlatap tathA bAlavrat (aj~nAnatap tathA aj~nAnavrat) kahA hai, isaliye mokShakA kAraN j~nAn hI hai ..152..
ab yah kahate hai.n ki j~nAn hI mokShakA hetu hai aur aj~nAn hI bandhakA hetu hai yah niyam hai : —
gAthArtha : — [vrataniyamAn ] vrat aur niyamo.nko [dhArayantaH ] dhAraN ka rate hue bhI [tathA ] tathA [shIlAni cha tapaH ] shIl aur tap [kurvantaH ] ka rate hue bhI [ye ] jo [paramArthabAhyAH ] paramArthase bAhya hai.n (arthAt param padArtharUp j~nAnakA — j~nAnasvarUp AtmAkA jisako shraddhAn nahI.n hai) [te ] ve [nirvANa.n ] nirvANako [na vindanti ] prApta nahI.n hote .
TIkA : — j~nAn hI mokShakA hetu hai; kyo.nki j~nAnake abhAvame.n, svaya.n hI aj~nAnarUp honevAle aj~nAniyo.nke antara.ngame.n vrat, niyam, shIl, tap ityAdi shubh karmo.nkA sadbhAv hone par bhI mokShakA abhAv hai . aj~nAn hI bandhakA hetu hai; kyo.nki usake abhAvame.n, svaya.n hI j~nAnarUp honevAle j~nAniyo.nke bAhya vrat, niyam, shIl, tap ityAdi shubh karmo.nkA asadbhAv hone par bhI mokShakA sadbhAv hai .
246