shivasyAya.n hetuH svayamapi yatastachChiv iti .
tato j~nAnAtmatva.n bhavanamanubhUtirhi vihitam ..105..
bhAvArtha : — j~nAnarUp pariNaman hI mokShakA kAraN hai aur aj~nAnarUp pariNaman hI bandhakA kAraN hai; vrat, niyam, shIl, tap ityAdi shubh bhAvarUp shubhakarma kahI.n mokShake kAraN nahI.n hai.n, j~nAnarUp pariNamit j~nAnIke ve shubh karma na hone par bhI vah mokShako prApta karatA hai; tathA aj~nAnarUp pariNamit aj~nAnIke ve shubh karma hone par bhI vah bandhako prApta karatA hai ..153..
ab isI arthakA kalasharUp kAvya kahate hai.n : —
shlokArtha : — [yad etad dhruvam achalam j~nAnAtmA bhavanam AbhAti ] jo yah j~nAnasvarUp AtmA dhruvarUpase aur achalarUpase j~nAnasvarUp hotA huA — pariNamatA huA bhAsit hotA hai [aya.n shivasya hetuH ] vahI mokShakA hetu hai, [yataH ] kyo.nki [tat svayam api shivaH iti ] vah svayamev mokShasvarUp hai; [ataH anyat ] usake atirikta jo anya kuCh hai [bandhasya ] vah bandhakA hetu hai, [yataH ] kyo.nki [tat svayam api bandhaH iti ] vah svayamev bandhasvarUp hai . [tataH ] isaliye [j~nAnAtmatva.n bhavanam ] j~nAnasvarUp honekA ( – j~nAnasvarUp pariNamit honekA) arthAt [anubhUtiH hi ] anubhUti ka ranekA hI [vihitam ] Agamame.n vidhAn hai .105.
ab phi ra bhI, puNyakarmake pakShapAtIko samajhAneke liye usakA doSh batalAte hai.n : —
gAthArtha : — [ye ] jo [paramArthabAhyA ] paramArthase bAhya hai.n [te ] ve [mokShahetum ] mokShake