yathA khalu pakva.n phala.n vR^intAtsakR^idvishliShTa.n sat na punarvR^intasambandhamupaiti, tathA ka rmodayajo bhAvo jIvabhAvAtsakR^i dvishliShTaH san na punarjIvabhAvamupaiti . eva.n j~nAnamayo rAgAdyasa.nkIrNo bhAvaH sambhavati . sAth amishrit j~nAnamay bhAv bandhakA kartA nahI.n hai, — yah niyam hai ..167..
gAthArtha : — [yathA ] jaise [pakve phale ] pake hue phalake [patite ] girane par [punaH ] phi rase [phala.n ] vah phal [vR^intaiH ] us DaNThalake sAth [na badhyate ] nahI.n ju.DtA, usIprakAr [jIvasya ] jIvake [ka rmabhAve ] ka rmabhAv [patite ] khir jAne par vah [punaH ] phi rase [udayam na upaiti ] utpanna nahI.n hotA (arthAt vah karmabhAv jIvake sAth punaH nahI.n ju.DtA) .
TIkA : — jaise pakA huA phal ek bAr DaNThalase gir jAne par phi ra vah usake sAth sambandhako prApta nahI.n hotA, isIprakAr karmodayase utpanna honevAlA bhAv jIvabhAvase ek bAr alag hone par phi ra jIvabhAvako prApta nahI.n hotA . isaprakAr rAgAdike sAth na milA huA j~nAnamay bhAv utpanna hotA hai .
bhAvArtha : — yadi j~nAn ek bAr (apratipAtI bhAvase) rAgAdikase bhinna pariNamit ho to vah punaH kabhI bhI rAgAdike sAth mishrit nahI.n hotA . isaprakAr utpanna huA, rAgAdike sAth na milA huA j~nAnamay bhAv sadA rahatA hai . phi ra jIv asthiratArUpase rAgAdime.n yukta hotA hai vah nishchayadR^iShTise yuktatA hai hI nahI.n aur usake jo alpa bandha hotA hai vah bhI nishchayadR^iShTise bandha hai hI nahI.n; kyo.nki abaddhaspR^iShTarUpase pariNaman nirantar vartatA hI rahatA hai . tathA use mithyAtvake sAth rahanevAlI prakR^itiyo.nkA bandha nahI.n hotA aur anya prakR^itiyA.N sAmAnya sa.nsArakA kAraN nahI.n hai; mUlase