Samaysar-Hindi (itrans transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 298 of 642
PDF/HTML Page 331 of 675

 

samayasAr
[ bhagavAnashrIkundakunda-

santi tAvajjIvasya AtmakarmaikatvAdhyAsamUlAni mithyAtvAj~nAnAviratiyogalakShaNAni adhyavasAnAni . tAni rAgadveShamohalakShaNasyAsravabhAvasya hetavaH . AsravabhAvaH karmahetuH . karma nokarmahetuH . nokarma sa.nsArahetuH iti . tato nityamevAyamAtmA AtmakarmaNorekatvAdhyAsen mithyAtvAj~nAnAviratiyogamayamAtmAnamadhyavasyati . tato rAgadveShamoharUpamAsravabhAva.n bhAvayati . tataH karma Asravati . tato nokarma bhavati . tataH sa.nsAraH prabhavati . yadA tu AtmakarmaNorbhedavij~nAnen shuddhachaitanyachamatkAramAtramAtmAna.n upalabhate tadA mithyAtvAj~nAnAviratiyogalakShaNAnA.n adhyavasAnAnA.n AsravabhAvahetUnA.n bhavatyabhAvaH . tadabhAve rAgadveShamoharUpAsravabhAvasya bhavatyabhAvaH . tadabhAve bhavati karmAbhAvaH . tadabhAve.api bhavati nokarmAbhAvaH . tadabhAve.api bhavati sa.nsArAbhAvaH . ityeSh sa.nvarakramaH .

TIkA :pahale to jIvake, AtmA aur karmake ekatvakA adhyAs (abhiprAy) jinakA mUl hai aise mithyAtva-aj~nAn-avirati-yogasvarUp adhyavasAn vidyamAn hai.n, ve rAgadveShamohasvarUp AsravabhAvake kAraN hai.n; AsravabhAv karmakA kAraN hai; karma-nokarmakA kAraN hai; aur nokarma sa.nsArakA kAraN hai . isaliyesadA hI yah AtmA, AtmA aur karmake ekatvake adhyAsase mithyAtva-aj~nAn-avirati-yogamay AtmAko mAnatA hai (arthAt mithyAtvAdi adhyavasAn karatA hai); tataH rAgadveShamoharUp AsravabhAvako bhAtA hai, usase karmAsrav hotA hai; usase nokarma hotA hai; aur usase sa.nsAr utpanna hotA hai . kintu jab (vah AtmA), AtmA aur karmake bhedavij~nAnake dvArA shuddha chaitanyachamatkAramAtra AtmAko upalabdha karatA haianubhav karatA hai tab mithyAtva, aj~nAn, avirati aur yogasvarUp adhyavasAn, jo ki AsravabhAvake kAraN hai.n unakA abhAv hotA hai; adhyavasAno.nkA abhAv hone par rAgadveShamoharUp AsravabhAvakA abhAv hotA hai; AsravabhAvakA abhAv hone par karmakA abhAv hotA hai; karmakA abhAv hone par nokarmakA abhAv hotA hai; aur nokarmakA abhAv hone par sa.nvarakA abhAv hotA hai . isaprakAr yah sa.nvarakA kram hai .

bhAvArtha :jIvake jab tak AtmA aur karmake ekatvakA Ashay haibhedavij~nAn nahI.n hai tab tak mithyAtva, aj~nAn, avirati aur yogasvarUp adhyavasAn vartate hai.n, adhyavasAnase rAgadveShamoharUp AsravabhAv hotA hai, AsravabhAvase karma ba.NdhatA hai, karmase sharIrAdi nokarma utpanna hotA hai aur nokarmase sa.nsAr hai . parantu jab use AtmA aur karmakA bhedavij~nAn hotA hai tab shuddha AtmAkI upalabdhi honese mithyAtvAdi adhyavasAno.nkA abhAv hotA hai, aur adhyavasAnake abhAvase rAgadveShamoharUp AsravakA abhAv hotA hai, Asravake abhAvase karma nahI.n ba.NdhatA, karmake abhAvase sharIrAdi nokarma utpanna nahI.n hote aur nokarmake abhAvase sa.nsArakA abhAv hotA hai . isaprakAr sa.nvarakA anukram jAnanA chAhiye ..190 se 192..

298