na naikakaraNAni vA na chidachidvadho bandhakR^it .
sa ev kil kevala.n bhavati bandhaheturnR^iNAm ..164..
jah puN so chev Naro Nehe savvamhi avaNide sa.nte . reNubahulammi ThANe karedi satthehi.n vAyAma.n ..242.. Chi.ndadi bhi.ndadi ya tahA tAlItalakayaliva.nsapi.nDIo . sachchittAchittANa.n karedi davvANamuvaghAda.n ..243.. ab is arthakA kalasharUp kAvya kahate hai.n : —
shlokArtha : — [bandhakR^it ] ka rmabandhako ka ranevAlA kAraN, [na karmabahula.n jagat ] na to bahut ka rmayogya pudgalo.nse bharA huA lok hai, [na chalanAtmaka.n karma vA ] na chalanasvarUp ka rma (arthAt kAy-vachan-manakI kriyArUp yog) hai, [na naikakaraNAni ] na anek prakArake ka raN hai.n [vA na chid-achid-vadhaH ] aur na chetan-achetanakA ghAt hai . kintu [upayogabhUH rAgAdibhiH yad- aikyam samupayAti ] ‘upayogabhU’ arthAt AtmA rAgAdik ke sAth jo aikyako prApta hotA hai [saH ev kevala.n ] vahI ek ( – mAtra rAgAdik ke sAth ek tva prApta karanA vahI – ) [kil ] vAstavame.n [nR^iNAm bandhahetuH bhavati ] puruSho.nke bandhakA kAraN hai .
bhAvArtha : — yahA.N nishchayanayase ekamAtra rAgAdikako hI bandhakA kAraN kahA hai .164.
samyagdR^iShTi upayogame.n rAgAdik nahI.n karatA, upayogakA aur rAgAdikA bhed jAnakar rAgAdik kA svAmI nahI.n hotA, isalie use pUrvokta cheShTAse bandha nahI.n hotA — yah kahate hai.n : —