yathA sa ev puruShaH, snehe sarvasminnapanIte sati, tasyAmev svabhAvat ev rajobahulAyA.n bhUmau tadev shastravyAyAmakarma kurvANaH, tairevAnekaprakArakaraNaistAnyev sachittAchittavastUni nighnan, rajasA na badhyate, snehAbhya.ngasya bandhahetorabhAvAt; tathA samyagdraShTiH, Atmani rAgAdInakurvANaH san, tasminnev svabhAvat ev karmayogyapudgalabahule loke tadev kAyavA~N.hmanaHkarma kurvANaH, tairevAnekaprakArakaraNaistAnyev sachittAchittavastUni nighnan, karmarajasA na badhyate, rAgayogasya bandhahetorabhAvAt . dhUlivAle [sthAne ] sthAname.n [shastraiH ] shastro.nke dvArA [vyAyAmam karoti ] vyAyAm ka ratA hai, [tathA ] aur [tAlItalakadalIva.nshapiNDIH ] tA.D.h.h, tamAl, ke la, bA.Ns aur ashok ityAdi vR^ikSho.nko [Chinatti ] ChedatA hai, [bhinatti cha ] bhedatA hai, [sachittAchittAnA.n ] sachitta tathA achitta [dravyANAm ] dravyo.nkA [upaghAtam ] upaghAt [karoti ] ka ratA hai; [nAnAvidhaiH karaNaiH ] aise nAnA prakArake ka raNo.nke dvArA [upaghAta.n kurvataH ] upaghAt ka rate hue [tasya ] us puruShako [rajobandhaH ] dhUlikA bandha [khalu ] vAstavame.n [kimpratyayikaH ] kis kAraNase [na ] nahI.n hotA [nishchayataH ] yah nishchayase [chintyatAm ] vichAr karo . [tasmin nare ] us puruShako [yaH saH snehabhAvaH tu ] jo vah tel AdikI chikanAI hai [ten ] usase [tasya ] usake [rajobandhaH ] dhUlikA bandha honA [nishchayataH vij~neya.n ] nishchayase jAnanA chAhie, [sheShAbhiH kAyacheShTAbhiH ] sheSh ka AyAkI cheShTAo.nse [na ] nahI.n hotA . (isalie us puruShame.n tel AdikI chikanAhaTakA abhAv honese hI dhUli ityAdi nahI.n chipakatI .) [eva.n ] isaprakAr — [bahuvidhesu yogeShu ] bahut prakArake yogome.n [vartamAnaH ] vartatA huA [samyagdR^iShTiH ] samyagdR^iShTi [upayoge ] upayogame.n [rAgAdIn akurvan ] rAgAdiko na ka ratA huA [rajasA ] ka rmarajase [na lipyate ] lipta nahI.n hotA .
TIkA : — jaise vahI puruSh, sampUrNa chikanAhaTako dUr kar dene par, usI svabhAvase hI atyadhik dhUlise bharI huI usI bhUmime.n vahI shastravyAyAmarUp karmako (kriyAko) karatA huA, unhI.n anek prakArake karaNo.nke dvArA unhI.n sachittAchitta vastuo.nkA ghAt karatA huA, dhUlise lipta nahI.n hotA, kyo.nki usake dhUlike lipta honekA kAraN jo tailAdikA mardan hai usakA abhAv hai; isIprakAr samyagdR^iShTi, apaneme.n rAgAdiko na karatA huA, usI svabhAvase hI bahut karmayogya pudgalo.nse bhare hue lokame.n vahI kAy-vachan-manakI kriyA karatA huA, unhI.n anek prakArake karaNo.nke dvArA unhI.n sachittAchitta vastuo.nkA ghAt karatA huA, karmarUp rajase nahI.n ba.NdhatA, kyo.nki usake bandhake kAraNabhUt rAgake yogakA ( – rAgame.n ju.DnekA) abhAv hai
bhAvArtha : — samyagdR^iShTike pUrvokta sarva sambandha hone par bhI rAgake sambandhakA abhAv