aj~nAnin ev vyavahAravimUDhAH paradravya.n mamedamiti pashyanti . j~nAninastu nishchayapratibuddhAH paradravyakaNikAmAtramapi na mamedamiti pashyanti . tato yathAtra loke kashchid vyavahAravimUDhaH parakIyagrAmavAsI mamAya.n grAm iti pashyan mithyAdraShTiH, tathA yadi j~nAnyapi kathachi.nd [vyavahArabhAShiten tu ] vyavahArake vachano.nko grahaN karake [paradravya.n mam ] ‘paradravya merA hai’ [bhaNanti ] aisA ka hate hai.n, [tu ] parantu j~nAnIjan [nishchayen jAnanti ] nishchayase jAnatee hai.n ki ‘[ki~nchit ] koI [paramANumAtram api ] paramANumAtra bhI [na cha mam ] merA nahI.n hai’ .
[yathA ] jaise [kaH api naraH ] koI manuShya [asmAka.n grAmaviShayanagararAShTram ] ‘hamArA grAm, hamArA desh, hamArA nagar, hamArA rAShTra’ [jalpati ] isaprakAr ka hatA hai, [tu ] kintu [tAni ] ve [tasya ] usake [na cha bhavanti ] nahI.n hai.n, [mohen cha ] mohase [saH AtmA ] vah AtmA [bhaNati ] ‘mere hai.n’ isaprakAr ka hatA hai; [evam ev ] isIprakAr [yaH j~nAnI ] jo j~nAnI bhI [paradravya.n mam ] ‘paradravya merA hai’ [iti jAnan ] aisA jAnatA huA [AtmAna.n karoti ] paradravyako nijarUp ka ratA hai, [eShaH ] vah [niHsa.nshaya.n ] niHsa.ndeh arthAt nishchayataH [mithyAdR^iShTiH ] mithyAdR^iShTi [bhavati ] hotA hai .
[tasmAt ] isaliye tattvaj~na [na me iti j~nAtvA ] ‘paradravya merA nahI.n hai’ yah jAnakar, [eteShA.n dvayeShAm api ] in dono.nkA ( – lok kA aur shramaNakA – ) [paradravye ] paradravyame.n [kartR^ivyavasAya.n jAnan ] ka rtR^itvake vyavasAyako jAnate hue, [jAnIyAt ] yah jAnate hai.n ki [dR^iShTirahitAnAm ] yah vyavasAy samyagdarshanase rahit puruSho.nkA hai .
TIkA : — aj~nAnIjan hI vyavahAravimU.Dh.h.h (vyavahArame.n hI vimU.Dh.h.h) honese paradravyako aisA dekhate — mAnate hai.n ki ‘yah merA hai’; aur j~nAnIjan to nishchayapratibuddha (nishchayake j~nAtA) honese paradravyakI kaNikAmAtrako bhI ‘yah merA hai’ aisA nahI.n dekhate – mAnate . isaliye, jaise is jagatame.n koI vyavahAravimU.Dh.h.h aisA dUsareke gA.Nvame.n rahanevAlA manuShya ‘yah grAm merA hai’ isaprakAr dekhatA – mAnatA huA mithyAdR^iShTi ( – viparIt dR^iShTivAlA) hai, usIprakAr yadi j~nAnI bhI kisI prakArase