sAdhya.n svasvAmya.nshavyavahAreN ? na kimapi . tarhi na kasyApyapohakaH, apohako.apohak eveti nishchayaH . ath vyavahAravyAkhyAnam —
yathA cha saiv seTikA shvetaguNanirbharasvabhAvA svaya.n kuDayAdiparadravyasvabhAvenApariNamamAnA kuDayAdiparadravya.n chAtmasvabhAvenApariNamayantI kuDayAdiparadravyanimittakenAtmanaH shvetaguNanirbhar- svabhAvasya pariNAmenotpadyamAnA kuDayAdiparadravya.n seTikAnimittakenAtmanaH svabhAvasya pariNAmenotpadyamAnamAtmanaH svabhAven shvetayatIti vyavahriyate, tathA chetayitApi j~nAnaguN- nirbharasvabhAvaH svaya.n pudgalAdiparadravyasvabhAvenApariNamamAnaH pudgalAdiparadravya.n chAtmasvabhAvenA- pariNamayan pudgalAdiparadravyanimittakenAtmano j~nAnaguNanirbharasvabhAvasya pariNAmenotpadyamAnaH pudgalAdiparadravya.n chetayitR^inimittakenAtmanaH svabhAvasya pariNAmenotpadyamAnamAtmanaH svabhAven jAnAtIti vyavahriyate
a.nsho.nke vyavahArase kyA sAdhya hai ? kuCh bhI sAdhya nahI.n hai . tab phi ra apohak ( – tyAg karanevAlA) kisIkA nahI.n hai, apohak apohak hI hai — yah nishchay hai .
(isaprakAr yahA.N yah batAyA gayA hai ki : ‘AtmA paradravyako tyAgatA hai’ — yah vyavahAr kathan hai ; ‘AtmA j~nAnadarshanamay aise nijako grahaN karatA hai’ — aisA kahaneme.n bhI sva- svAmia.nsharUp vyavahAr hai; ‘apohak apohak hI hai’ — yah nishchay hai .)
ab, vyavahArakA vivechan kiyA jAtA hai : —
jisaprakAr shvetaguNase paripUrNa svabhAvavAlI vahI kalaI, svaya.n dIvAr-Adi paradravyake svabhAvarUp pariNamit na hotI huI aur dIvAr-Adi paradravyako apane svabhAvarUp pariNamit na karatI huI, dIvAr-Adi paradravya jisako nimitta hai.n aise apane shvetaguNase paripUrNa svabhAvake pariNAm dvArA utpanna hotI huI, kalaI jisako nimitta hai aise apane ( – dIvAr-Adike – ) svabhAvake pariNAm dvArA utpanna hote hue dIvAr-Adi paradravyako, apane ( – kalaIke) svabhAvase shvet karatI hai, — aisA vyavahAr kiyA jAtA hai; isIprakAr j~nAnaguNase paripUrNa svabhAvavAlA chetayitA bhI, svaya.n pudgalAdi paradravyake svabhAvarUp pariNamit na hotA huA aur pudgalAdi paradravyako apane svabhAvarUp pariNamit na karAtA huA, pudgalAdi paradravya jisako nimitta hai.n aise apane j~nAnaguNase paripUrNa svabhAvake pariNAm dvArA utpanna hotA huA, chetayitA jisako nimitta hai aise apane ( – pudgalAdike – ) svabhAvake pariNAm dvArA utpanna hote hue pudgalAdi paradravyako, apane ( – chetayitAke – ) svabhAvase jAnatA hai — aisA vyavahAr kiyA jAtA hai .
512