j~nAna.n j~nAna.n bhavati na punarbodhyatA.n yAti bodhyam .
bhAvAbhAvau bhavati tirayan yen pUrNasvabhAvaH ..217..
nijarasarUp (-j~nAnAdi svabhAvarUp) pariNaman hotA hai isaliye, [sheSham anyat-dravya.n ki.n svabhAvasya bhavati ] kyA sheSh koI anyadravya us ( – j~nAnAdi) svabhAvakA ho sakatA hai ? (nahI.n .) [yadi vA svabhAvaH ki.n tasya syAt ] athavA kyA vah (j~nAnAdi)svabhAv kisI anyadravyakA ho sakatA hai ? (nahI.n . paramArthase ek dravyakA anya dravyake sAth sambandha nahI.n hai .) [jyotsnArUpa.n bhuva.n snapayati ] chA.N.ndanIkA rUp pR^ithvIko ujjval ka ratA hai [bhUmiH tasya na ev asti ] tathApi pR^ithvI chA.NdanIkI kadApi nahI.n hotI; [j~nAna.n j~neya.n sadA kalayati ] isaprakAr j~nAn j~neyako sadA jAnatA hai [j~neyam asya asti na ev ] tathApi j~ney j~nAnakA kadApi nahI.n hotA .
bhAvArtha : — shuddhanayakI dR^iShTise dekhA jAye to kisI dravyakA svabhAv kisI anya dravyarUp nahI.n hotA . jaise chA.NdanI pR^ithvIko ujjval karatI hai, kintu pR^ithvI chA.NdanIkI ki.nchitmAtra bhI nahI.n hotI, isIprakAr j~nAn j~neyako jAnatA hai, kintu j~ney j~nAnakA ki.nchitmAtra bhI nahI.n hotA . AtmAkA j~nAnasvabhAv hai, isaliye usakI svachChatAme.n j~ney svayamev jhalakatA hai, kintu j~nAname.n un j~neyo.nkA pravesh nahI.n hotA .216.
ab, AgekI gAthAo.nkA sUchak kAvya kahate hai.n : —
shlokArtha : — [tAvat rAg-dveSh-dvayam udayate ] rAg-dveShakA dvandva tab tak udayako prApta hotA hai [yAvad etat j~nAna.n j~nAna.n na bhavati ] ki jab tak yah j~nAn j~nAnarUp na ho [punaH bodhyam bodhyatA.n na yAti ] aur j~ney j~neyatvako prApta na ho . [tat ida.n j~nAna.n nyakkR^it- aj~nAnabhAva.n j~nAna.n bhavatu ] isaliye yah j~nAn, aj~nAn-bhAvako dUr ka rake, j~nAnarUp ho — [yen bhAv-abhAvau tirayan pUrNasvabhAvaH bhavati ] ki jisase bhAv-abhAv(rAg-dveSh)ko rokatA huA pUrNasvabhAv (pragaT) ho jAye .
bhAvArtha : — jab tak j~nAn j~nAnarUp na ho, j~ney j~neyarUp na ho, tab tak rAg-dveSh utpanna hotA hai; isaliye yah j~nAn, aj~nAnabhAvako dUr karake, j~nAnarUp hoo, ki jisase j~nAname.n jo bhAv aur abhAvarUp do avasthAai.n hotI hai.n ve miT jAye.n aur j~nAn pUrNasvabhAvako prApta ho jAye . yah prArthanA hai .217.
516