naikadravyagata.n chakAsti kimapi dravyAntara.n jAtuchit .
ki.n dravyAntarachumbanAkuladhiyastattvAchchyavante janAH ..215..
manyaddravya.n bhavati yadi vA tasya ki.n syAtsvabhAvaH .
rj~nAna.n j~neya.n kalayati sadA j~neyamasyAsti naiv ..216..
ab, is arthakA kalasharUp kAvya kahate hai.n : —
shlokArtha : — [shuddha-dravya-nirUpaN-arpit-mateH tattva.n samutpashyataH ] jisane shuddha dravyake nirUpaName.n buddhiko lagAyA hai, aur jo tattvakA anubhav karatA hai, us puruShako [ek- dravya-gata.n kim-api dravya-antara.n jAtuchit na chakAsti ] ek dravyake bhItar koI bhI anya dravya rahatA huA ka dApi bhAsit nahI.n hotA . [yat tu j~nAna.n j~neyam avaiti tat aya.n shuddha-svabhAv-udayaH ] j~nAn j~neyako jAnatA hai vah to yah j~nAnake shuddha svabhAvakA uday hai . [janAH ] jab ki aisA hai tab phi ra log [dravya-antar-chumban-Akul-dhiyaH ] j~nAnako anya dravyake sAth sparsha honekI mAnyatAse Akul buddhivAle hote hue [tattvAt ] tattvase (shuddha svarUpase) [ki.n chyavante ] kyo.n chyut hote hai.n ?
bhAvArtha : — shuddhanayakI dR^iShTise tattvakA svarUp vichAr karane par anya dravyakA anya dravyame.n pravesh dikhAI nahI.n detA . j~nAname.n anya dravya pratibhAsit hote hai.n so to yah j~nAnakI svachChatAkA svabhAv hai; kahI.n j~nAn unhe.n sparsha nahI.n karatA athavA ve j~nAnako sparsha nahI.n karate . aisA hone par bhI, j~nAname.n anya dravyo.nkA pratibhAs dekhakar yah log aisA mAnate hue j~nAnasvarUpase chyut hote hai.n ki ‘j~nAnako paraj~neyo.nke sAth paramArtha sambandha hai’; yah unakA aj~nAn hai . un par karuNA karake AchAryadev kahate hai.n ki — yah log tattvase kyo.n chyut ho rahe hai.n ? .215.
punaH isI arthako dR^i.Dh.h.h karate hue kahate hai.n : —
shlokArtha : — [shuddha-dravya-svaras-bhavanAt ] shuddha dravyakA (AtmA Adi dravyakA)