Samaysar-Hindi (itrans transliteration). Kalash: 221.

< Previous Page   Next Page >


Page 525 of 642
PDF/HTML Page 558 of 675

 

kahAnajainashAstramAlA ]
sarvavishuddhaj~nAn adhikAr
525

(rathoddhatA) rAgajanmani nimittatA.n par- dravyamev kalayanti ye tu te . uttaranti na hi mohavAhinI.n shuddhabodhavidhurAndhabuddhayaH ..221.. ab, isI arthako dR^i.Dh.h.h karaneke liye aur AgAmI kathanakA sUchak kAvya kahate hai.nH

shlokArtha :[ye tu rAg-janmani paradravyam ev nimittatA.n kalayanti ] jo rAgakI utpattime.n paradravyakA hI nimittatva (kAraNatva) mAnate hai.n, (apanA kuCh bhI kAraNatva nahI.n mAnate,) [te shuddha-bodh-vidhur-andha-buddhayaH ] vejinakI buddhi shuddhaj~nAnase rahit a.ndh hai aise (arthAt jinakI buddhi shuddhanayake viShayabhUt shuddha AtmasvarUpake j~nAnase rahit a.ndh hai aise)[moh-vAhinI.n na hi uttaranti ]mohanadIko pAr nahI.n kar sakate.

bhAvArtha :shuddhanayakA viShay AtmA ananta shaktivAn, chaitanyachamatkAramAtra, nitya, abhed, ek hai. vah apane hI aparAdhase rAgadveSharUp pariNamit hotA hai. aisA nahI.n hai ki jisaprakAr nimittabhUt paradravya pariNamit karatA hai usIprakAr AtmA pariNamit hotA hai, aur usame.n AtmAkA koI puruShArtha hI nahI.n hai. jinhe.n AtmAke aise svarUpakA j~nAn nahI.n hai ve yah mAnate hai.n ki paradravya AtmAko jisaprakAr pariNaman karAtA hai usIprakAr AtmA pariNamit hotA hai. aisA mAnanevAle moharUpI nadIko pAr nahI.n kar sakate (athavA moh- sainyako nahI.n harA sakate), unake rAg-dveSh nahI.n miTate; kyo.nki rAg-dveSh karaneme.n yadi apanA puruShArtha ho to vah unake miTAneme.n bhI ho sakatA hai, kintu yadi dUsareke karAye hI rAg- dveSh hotA ho to par to rAg-dveSh karAyA hI kare, tab AtmA unhe.n kahA.Nse miTA sakegA? isaliye rAg-dveSh apane kiye hote hai.n aur apane miTAye miTate hai.nisaprakAr katha.nchit mAnanA so samyagj~nAn hai..221..

sparsha, ras, ga.ndh, varNa aur shabdAdirUp pariNamate pudgal AtmAse kahI.n yah nahI.n kahate hai.n ki ‘tU hame.n jAn’, aur AtmA bhI apane sthAnase ChUTakar unhe.n jAnaneko nahI.n jAtA. dono.n sarvathA svata.ntratayA apane apane svabhAvase hI pariNamit hote hai.n. isaprakAr AtmA parake prati udAsIn (sambandha rahit, taTastha) hai, tathApi aj~nAnI jIv sparshAdiko achChe- bure mAnakar rAgI-dveShI hotA hai, yah usakA aj~nAn hai.

is arthakI gAthA kahate hai.n :