Samaysar-Hindi (itrans transliteration). Kalash: 271.

< Previous Page   Next Page >


Page 621 of 642
PDF/HTML Page 654 of 675

 

kahAnajainashAstramAlA ]
parishiShTa
621

na dravyeN khaNDayAmi, na kShetreN khaNDayAmi, na kAlen khaNDayAmi, na bhAven khaNDayAmi; suvishuddha eko j~nAnamAtro bhAvo.asmi .

(shAlinI)
yo.aya.n bhAvo j~nAnamAtro.ahamasmi
j~neyo j~neyaj~nAnamAtraH sa naiv
.
j~neyo j~neyaj~nAnakallolavalgan
j~nAnaj~neyaj~nAtR^imadvastumAtraH
..271..

shaktiyo.nkA samudAyamay yah AtmA [nay-IkShaN-khaNDayamAnaH ] nayo.nkI dR^iShTise khaNDa-khaNDarUp kiye jAne par [sadyaH ] tatkAl [praNashyati ] nAshako prApta hotA hai; [tasmAt ] isaliye mai.n aisA anubhav karatA hU.N ki[anirAkR^it-khaNDam akhaNDam ] jisame.nse khaNDo.nko 1nirAkR^it nahI.n kiyA gayA hai tathApi jo akhaNDa hai, [ekam ] ek hai, [ekAnta-shAntam ] ekAnta shA.nt hai (arthAt jisame.n karmodayakA leshamAtra bhI nahI.n hai aisA atyanta shA.nt bhAvamay hai) aur [achalam ] achal hai (arthAt karmodayase chalAyamAn chyut nahI.n hotA) aisA [chid mahaH aham asmi ] chaitanyamAtra tej mai.n hU.N.

bhAvArtha :AtmAme.n anek shaktiyA.N hai.n aur ek ek shaktikA grAhak ek ek nay hai; isaliye yadi nayo.nkI ekAnta dR^iShTise dekhA jAye to AtmAkA khaNDa-khaNDa hokar usakA nAsh ho jAye. aisA honese syAdvAdI, nayo.nkA virodh dUr karake chaitanyamAtra vastuko anekashaktisamUharUp, sAmAnyavisheSharUp, sarvashaktimay ekaj~nAnamAtra anubhav karatA hai. aisA hI vastukA svarUp hai, isame.n virodh nahI.n hai.270.

ab, j~nAnI akhaNDa AtmAkA aisA anubhav karatA hai, isaprakAr AchAryadev gadyame.n kahate hai.n :

(j~nAnI shuddhanayakA Alamban lekar aisA anubhav karatA hai ki) mai.n apaneko arthAt mere shuddhAtmasvarUpako na to dravyase khaNDit karatA hU.N, na kShetrase khaNDit karatA hU.N, na kAlase khaNDit karatA hU.N aur na bhAvase khaNDit karatA hU.N; suvishuddha ek j~nAnamAtra bhAv hU.N.

bhAvArtha :yadi shuddhanayase dekhA jAye to shuddha chaitanyamAtra bhAvame.n dravyakShetrakAl bhAvase kuCh bhI bhed dikhAI nahI.n detA. isaliye j~nAnI abhedaj~nAnasvarUp anubhavame.n bhed nahI.n karatA.

j~nAnamAtra bhAv svaya.n hI j~nAn hai, svaya.n hI apanA j~ney hai aur svaya.n hI apanA j~nAtA hai is arthakA kAvya kahate hai.n :

shlokArtha :[yaH aya.n j~nAnamAtraH bhAvaH aham asmi saH j~ney-j~nAnamAtraH ev na j~neyaH ]

1nirAkR^it = bahiShkR^it; dUr; rad-bAtal; nAkabUl.