salilaspR^iShTatvaparyAyeNAnubhUyamAnatAyA.n salilaspR^iShTatva.n bhUtArthamapyekAntataH salilAspR^ishya.n bisinIpatrasvabhAvamupetyAnubhUyamAnatAyAmabhUtArtham, tathAtmano.anAdibaddhasya baddhaspR^iShTatva- paryAyeNAnubhUyamAnatAyA.n baddhaspR^iShTatva.n bhUtArthamapyekAntataH pudgalAspR^ishyamAtmasvabhAv- mupetyAnubhUyamAnatAyAmabhUtArtham . yathA cha mR^ittikAyAH karakakarIrakarkarIkapAlAdi- paryAyeNAnubhUyamAnatAyAmanyatva.n bhUtArthamapi sarvato.apyaskhalantameka.n mR^ittikAsvabhAvamupetyAnu- bhUyamAnatAyAmabhUtArtham, tathAtmano nArakAdiparyAyeNAnubhUyamAnatAyAmanyatva.n bhUtArthamapi sarvato.apyaskhalantamek mAtmasvabhAvamupetyAnubhUyamAnatAyAmabhUtArtham . yathA cha vAridhervR^iddhihAni-
jaise kamalinI-patra jalame.n DUbA huA ho to usakA jalase sparshit honerUp avasthAse anubhav karanepar jalase sparshit honA bhUtArtha hai — satyArtha hai, tathApi jalase ki.nchitmAtra bhI na sparshit hone yogya kamalinI-patrake svabhAvake samIp jAkar anubhav karanepar jalase sparshit honA abhUtArtha hai — asatyArtha hai; isIprakAr anAdi kAlase ba.Ndhe hue AtmAkA, pudgalakarmo.nse ba.ndhane — sparshit honerUp avasthAse anubhav karanepar baddhaspR^iShTatA bhUtArtha hai — satyArtha hai, tathApi pudgalase ki.nchitmAtra bhI sparshit na hone yogya AtmasvabhAvake samIp jAkar anubhav karanepar baddhaspR^iShTatA abhUtArtha hai — asatyArtha hai .
tathA jaise miTTIkA, kamaNDal, gha.DA, jhArI, sakorA ityAdi paryAyo.nse anubhav karanepar anyatva bhUtArtha hai — satyArtha hai, tathApi sarvataH askhalit ( – sarva paryAyabhedo.nse ki.nchitmAtra bhI bhedarUp na honevAle aise) ek miTTIke svabhAvake samIp jAkar anubhav karanepar anyatva abhUtArtha hai — asatyArtha hai; isIprakAr AtmAkA, nArak Adi paryAyo.nse anubhav karanepar (paryAyo.nke anya-anyatvarUp) anyatva bhUtArtha hai — satyArtha hai, tathApi sarvataH askhalit ( – sarva paryAyabhedo.nse ki.nchitmAtra bhI bhedarUp na honevAle aise) ek chaitanyAkAr AtmasvabhAvake samIp jAkar anubhav karanepar anyatva abhUtArtha hai — asatyArtha hai .
jaise samudrakA, vR^iddhihAnirUp avasthAse anubhav karanepar aniyatatA (anishchitatA) bhUtArtha hai — satyArtha hai, tathApi nitya-sthir samudrasvabhAvake samIp jAkar anubhav karanepar aniyatatA abhUtArtha hai — asatyArtha hai; isIprakAr AtmAkA, vR^iddhihAnirUp paryAyabhedo.nse anubhav karanepar aniyatatA bhUtArtha hai — satyArtha hai, tathApi nitya-sthir (nishchal) AtmasvabhAvake samIp jAkar anubhav karanepar aniyatatA abhUtArtha hai — asatyArtha hai .
jaise suvarNakA, chikanApan, pIlApan, bhArIpan ityAdi guNarUp bhedo.nse anubhav karanepar
38