Samaysar-Hindi (itrans transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 40 of 642
PDF/HTML Page 73 of 675

 

samayasAr
[ bhagavAnashrIkundakunda-

pariNAmo.nkar sahit vah sukhaduHkharUp dikhAI detA hai . yah sab ashuddhadravyArthikarUp vyavahAranayakA viShay hai . is dR^iShTi (apekShA)se dekhA jAye to yah sab satyArtha hai . parantu AtmAkA ek svabhAv is nayase grahaN nahI.n hotA, aur ek svabhAvako jAne binA yathArtha AtmAko kaise jAnA jA sakatA hai ? isalie dUsare nayakousake pratipakShI shuddhadravyArthik nayakograhaN karake, ek asAdhAraN j~nAyakamAtra AtmAkA bhAv lekar, use shuddhanayakI dR^iShTise sarva paradravyo.nse bhinna, sarva paryAyo.nme.n aikAkAr, hAnivR^iddhise rahit, visheSho.nse rahit aur naimittik bhAvo.nse rahit dekhA jAye to sarva (pA.nch) bhAvo.nse jo anekaprakAratA hai vah abhUtArtha haiasatyArtha hai .

yahA.n yah samajhanA chAhie ki vastukA svarUp ananta dharmAtmak hai, vah syAdvAdase yathArtha siddha hotA hai . AtmA bhI ananta dharmavAlA hai . usake kuCh dharma to svAbhAvik hai.n aur kuCh pudgalake sa.nyogase hote hai.n . jo karmake sa.nyogase hote hai.n, unase to AtmAkI sA.nsArik pravR^itti hotI hai aur tatsambandhI jo sukh-duHkhAdi hote hai.n unhe.n bhogatA hai . yah, is AtmAkI anAdikAlIn aj~nAnase paryAyabuddhi hai; use anAdi-ananta ek AtmAkA j~nAn nahI.n hai . ise batAnevAlA sarvaj~nakA Agam hai . usame.n shuddhadravyArthik nayase yah batAyA hai ki AtmAkA ek asAdhAraN chaitanyabhAv hai jo ki akhaNDa nitya aur anAdinidhan hai . use jAnanese paryAyabuddhikA pakShapAt miT jAtA hai . paradravyo.nse, unake bhAvo.nse aur unake nimittase honevAle apane vibhAvo.nse apane AtmAko bhinna jAnakar jIv usakA anubhav karatA hai tab paradravyake bhAvo.nsvarUp pariNamit nahI.n hotA; isalie karma bandha nahI.n hotA aur sa.nsArase nivR^itta ho jAtA hai . isaliye paryAyArthikarUp vyavahAranayako gauN karake abhUtArtha (asatyArtha) kahA hai aur shuddha nishchayanayako satyArtha kahakar usakA Alamban diyA hai . vastusvarUpakI prApti honeke bAd usakA bhI Alamban nahI.n rahatA . is kathanase yah nahI.n samajh lenA chAhie ki shuddhanayako satyArtha kahA hai, isalie ashuddhanay sarvathA asatyArtha hI hai . aisA mAnanese vedAntamatavAle jo ki sa.nsArako sarvathA avastu mAnate hai.n unakA sarvathA ekAnta pakSha A jAyegA aur usase mithyAtva A jAyegA, isaprakAr yah shuddhanayakA Alamban bhI vedAntiyo.nkI bhA.nti mithyAdR^iShTipanA lAyegA . isaliye sarva nayo.nkI katha.nchit satyArthatAkA shraddhAn karanese hI samyagdR^iShTi huA jA sakatA hai . isaprakAr syAdvAdako samajhakar jinamatakA sevan karanA chAhie, mukhya-gauN kathanako sunakar sarvathA ekAnta pakSha nahI.n paka.DnA chAhie . is gAthAsUtrakA vivechan karate hue TIkAkAr AchAryane bhI kahA hai ki AtmA vyavahAranayakI dR^iShTime.n jo

40