svayamevAnubhUyamAne.api bhagavatyanubhUtyAtmanyAtmanyanAdibandhavashAt paraiH samamekatvAdhyavasAyen vimUDhasyAyamahamanubhUtirityAtmaj~nAna.n notplavate, tadabhAvAdaj~nAtakharashR^i.ngashraddhAnasamAnatvAt shraddhAnamapi notplavate, tadA samastabhAvAntaraviveken niHsha.nk mavasthAtumashakyatvAdAtmAnucharaNamanutplavamAna.n nAtmAna.n sAdhayatIti sAdhyasiddheranyathAnupapattiH .
apatitamidamAtmajyotirudgachChadachCham .
na khalu na khalu yasmAdanyathA sAdhyasiddhiH ..20..
anubhavame.n Anepar bhI anAdi bandhake vash par (dravyo.n)ke sAth ekatvake nishchayase mUDh – aj~nAnI janako ‘jo yah anubhUti hai vahI mai.n hU.N’ aisA Atmaj~nAn udit nahI.n hotA aur usake abhAvase, aj~nAtakA shraddhAn gadheke sI.ngake shraddhAn samAn hai isalie, shraddhAn bhI udit nahI.n hotA tab samasta anyabhAvo.nke bhedase AtmAme.n niHsha.nk sthir honekI asamarthatAke kAraN AtmAkA AcharaN udit na honese AtmAko nahI.n sAdh sakatA . isaprakAr sAdhya AtmAkI siddhikI anyathA anupapatti hai .
bhAvArtha : — sAdhya AtmAkI siddhi darshan-j~nAn-chAritrase hI hai, anya prakArase nahI.n . kyo.nki : — pahale to AtmAko jAne ki yah jo jAnanevAlA anubhavame.n AtA hai so mai.n hU.N . isake bAd usakI pratItirUp shraddhAn hotA hai; kyo.nki jAne binA kisakA shraddhAn karegA ? tatpashchAt samasta anyabhAvo.nse bhed karake apaneme.n sthir ho . — isaprakAr siddhi hotI hai . kintu yadi jAne hI nahI.n, to shraddhAn bhI nahI.n ho sakatA; aur aisI sthitime.n sthiratA kahA.N karegA ? isaliye yah nishchay hai ki anya prakArase siddhi nahI.n hotI ..17-18..
ab, isI arthakA kalasharUp kAvya kahate hai.n : —
shlokArtha : — AchArya kahate hai.n ki — [anantachaitanyachihna.n ] ananta (avinashvar) chaitanya jisakA chihna hai aisI [idam AtmajyotiH ] is AtmajyotikA [satatam anubhavAmaH ] ham nirantar anubhav karate hai.n, [yasmAt ] kyo.nki [anyathA sAdhyasiddhiH na khalu na khalu ] usake anubhavake binA anya prakArase sAdhya AtmAkI siddhi nahI.n hotI . vah Atmajyoti aisI hai ki [katham api samupAttatritvam api ekatAyAH apatitam ] jisane kisI prakArase tritva a~N.hgIkAr