ಮೈಂ ಇಸ ಶಾಸ್ತ್ರಮೇಂ ಸಮಸ್ತ ನಿಜ ವೈಭವಸೇ (ಆಗಮ, ಯುಕ್ತಿ, ಪರಮ್ಪರಾ ಔರ ಅನುಭವಸೇ) ಕಹೂಂಗಾ.’ ಇಸ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾಕೇ ಅನುಸಾರ ಆಚಾರ್ಯದೇವ ಇಸ ಶಾಸ್ತ್ರಮೇಂ ಆತ್ಮಾಕಾ ಏಕತ್ವ — ಪರ-ದ್ರವ್ಯಸೇ ಔರ ಪರಭಾವೋಂಸೇ ಭಿನ್ನತಾ — ಸಮಝಾತೇ ಹೈಂ. ವೇ ಕಹತೇ ಹೈಂ ಕಿ ‘ಜೋ ಆತ್ಮಾಕೋ ಅಬದ್ಧಸ್ಪೃಷ್ಟ, ಅನನ್ಯ, ನಿಯತ, ಅವಿಶೇಷ ಔರ ಅಸಂಯುಕ್ತ ದೇಖತೇ ಹೈಂ ವೇ ಸಮಗ್ರ ಜಿನಶಾಸನಕೋ ದೇಖತೇ ಹೈಂ’. ಔರ ಭೀ ವೇ ಕಹತೇ ಹೈಂ ಕಿ ‘ಐಸಾ ನಹೀಂ ದೇಖನೇವಾಲೇ ಅಜ್ಞಾನೀಕೇ ಸರ್ವ ಭಾವ ಅಜ್ಞಾನಮಯ ಹೈಂ’. ಇಸ ಪ್ರಕಾರ, ಜಹಾಂ ತಕ ಜೀವಕೋ ಸ್ವಯಂಕೀ ಶುದ್ಧತಾಕಾ ಅನುಭವ ನಹೀಂ ಹೋತಾ ವಹಾಂ ತಕ ವಹ ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗೀ ನಹೀಂ ಹೈ; ಭಲೇ ಹೀ ವಹ ವ್ರತ, ಸಮಿತಿ, ಗುಪ್ತಿ ಆದಿ ವ್ಯವಹಾರಚಾರಿತ್ರ ಪಾಲತಾ ಹೋ ಔರ ಸರ್ವ ಆಗಮ ಭೀ ಪಢ ಚುಕಾ ಹೋ. ಜಿಸಕೋ ಶುದ್ಧ ಆತ್ಮಾಕಾ ಅನುಭವ ವರ್ತತಾ ಹೈ ವಹ ಹೀ ಸಮ್ಯಗ್ದೃಷ್ಟಿ ಹೈ. ರಾಗಾದಿಕೇ ಉದಯಮೇಂ ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವೀ ಜೀವ ಕಭೀ ಏಕಾಕಾರರೂಪ ಪರಿಣಮತಾ ನಹೀಂ ಹೈಂ, ಪರನ್ತು ಐಸಾ ಅನುಭವತಾ ಹೈ ಕಿ ‘ಯಹ, ಪುದ್ಗಲಕರ್ಮರೂಪ ರಾಗಕೇ ವಿಪಾಕರೂಪ ಉದಯ ಹೈ; ವಹ ಮೇರಾ ಭಾವ ನಹೀಂ ಹೈಂ, ಮೈಂ ತೋ ಏಕ ಜ್ಞಾಯಕಭಾವ ಹೂಂ.’ ಯಹಾಂ ಪ್ರಶ್ನ ಹೋಗಾ ಕಿ ರಾಗಾದಿಭಾವ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ಆತ್ಮಾ ಶುದ್ಧ ಕೈಸೇ ಹೋ ಸಕತಾ ಹೈ ? ಉತ್ತರಮೇಂ ಸ್ಫ ಟಿಕಮಣಿಕಾ ದೃಷ್ಟಾನ್ತ ದಿಯಾ ಗಯಾ ಹೈ. ಜೈಸೇ ಸ್ಫ ಟಿಕಮಣಿ ಲಾಲ ಕಪಡೇಕೇ ಸಂಯೋಗಸೇ ಲಾಲ ದಿಖಾಈ ದೇತಾ ಹೈ — ಹೋತಾ ಹೈ ತೋ ಭೀ ಸ್ಫ ಟಿಕಮಣಿಕೇ ಸ್ವಭಾವಕೀ ದೃಷ್ಟಿಸೇ ದೇಖನೇ ಪರ ಸ್ಫ ಟಿಕಮಣಿನೇ ನಿರ್ಮಲಪನಾ ಛೋಡಾ ನಹೀಂ ಹೈ, ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ಆತ್ಮಾ ರಾಗಾದಿ ಕರ್ಮೋದಯಕೇ ಸಂಯೋಗಸೇ ರಾಗೀ ದಿಖಾಈ ದೇತಾ ಹೈ — ಹೋತಾ ಹೈ ತೋ ಭೀ ಶುದ್ಧನಯಕೀ ದೃಷ್ಟಿಸೇ ಉಸನೇ ಶುದ್ಧತಾ ಛೋಡೀ ನಹೀಂ ಹೈ. ಪರ್ಯಾಯದೃಷ್ಟಿಸೇ ಅಶುದ್ಧತಾ ವರ್ತತೀ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ದ್ರವ್ಯದೃಷ್ಟಿಸೇ ಶುದ್ಧತಾಕಾ ಅನುಭವ ಹೋ ಸಕತಾ ಹೈ. ವಹ ಅನುಭವ ಚತುರ್ಥ ಗುಣಸ್ಥಾನ ಮೇಂ ಹೋತಾ ಹೈ. ಇಸಸೇ ವಾಚಕಕೋ ಸಮಝಮೇಂ ಆಯೇಗಾ ಕಿ ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನ ಕಿತನಾ ದುಷ್ಕರ ಹೈ. ಸಮ್ಯಗ್ದೃಷ್ಟಿಕಾ ಪರಿಣಮನ ಹೀ ಪಲಟ ಗಯಾ ಹೋತಾ ಹೈ. ವಹ ಚಾಹೇ ಜೋ ಕಾರ್ಯ ಕರತೇ ಹುಏ ಭೀ ಶುದ್ಧ ಆತ್ಮಾಕೋ ಹೀ ಅನುಭವತಾ ಹೈ. ಜೈಸೇ ಲೋಲುಪೀ ಮನುಷ್ಯ ನಮಕ ಔರ ಶಾಕಕೇ ಸ್ವಾದಕಾ ಭೇದ ನಹೀಂ ಕರ ಸಕತಾ, ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ಅಜ್ಞಾನೀ ಜ್ಞಾನಕಾ ಔರ ರಾಗಕಾ ಭೇದ ನಹೀಂ ಕರ ಸಕತಾ, ಜೈಸೇ ಅಲುಬ್ಧ ಮನುಷ್ಯ ಶಾಕಸೇ ನಮಕಕಾ ಭಿನ್ನ ಸ್ವಾದ ಲೇ ಸಕತಾ ಹೈ ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ಸಮ್ಯಗ್ದೃಷ್ಟಿ ರಾಗಸೇ ಜ್ಞಾನಕೋ ಭಿನ್ನ ಹೀ ಅನುಭವತಾ ಹೈ. ಅಬ ಯಹ ಪ್ರಶ್ನ ಹೋತಾ ಹೈ ಕಿ ಐಸಾ ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನ ಕಿಸ ಪ್ರಕಾರ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕಿಯಾ ಜಾ ಸಕತಾ ಹೈ ಅರ್ಥಾತ್ ರಾಗ ಔರ ಆತ್ಮಾಕೀ ಭಿನ್ನತಾ ಕಿಸ ಪ್ರಕಾರ ಅನುಭವಾಂಶಪೂರ್ವಕ ಸಮಝಮೇಂ ಆಯೇ ? ಆಚಾರ್ಯ ಭಗವಾನ್ ಉತ್ತರ ದೇತೇ ಹೈಂ ಕಿ — ಪ್ರಜ್ಞಾರೂಪೀ ಛೈನೀಸೇ ಛೇದನೇ ಪರ ವೇ ದೋಂನೋ ಭಿನ್ನ ಹೋ ಜಾತೇ ಹೈಂ, ಅರ್ಥಾತ್ ಜ್ಞಾನಸೇ ಹೀ — ವಸ್ತುಕೇ ಯಥಾರ್ಥ ಸ್ವರೂಪ ಕೀ ಪಹಚಾನಸೇ ಹೀ — , ಅನಾದಿಕಾಲಸೇ ರಾಗದ್ವೇಷಕೇ ಸಾಥ ಏಕಾಕಾರರೂಪ ಪರಿಣಮತಾ ಆತ್ಮಾ ಭಿನ್ನಪನೇ ಪರಿಣಮನೇ ಲಗತಾ ಹೈ; ಇಸಸೇ ಅನ್ಯ ದೂಸರಾ ಕೋಈ ಉಪಾಯ ನಹೀಂ ಹೈ. ಇಸಲಿಯೇ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಜೀವಕೋ ವಸ್ತುಕೇ ಯಥಾರ್ಥ ಸ್ವರೂಪಕೀ ಪಹಿಚಾನ ಕರನೇಕಾ ಪ್ರಯತ್ನ ಸದಾ ಕರ್ತವ್ಯ ಹೈ.

ಇಸ ಶಾಸ್ತ್ರಕಾ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶ ಯಥಾರ್ಥ ಆತ್ಮಸ್ವರೂಪಕೀ ಪಹಿಚಾನ ಕರಾನಾ ಹೈ. ಇಸ ಉದ್ದೇಶಕೀ ಪೂರ್ತಿಕೇ ಲಿಯೇ ಇಸ ಶಾಸ್ತ್ರಮೇಂ ಆಚಾರ್ಯಭಗವಾನನೇ ಅನೇಕ ವಿಷಯೋಂಕಾ ನಿರೂಪಣ ಕಿಯಾ ಹೈ. ಜೀವ ಔರ ಪುದ್ಗಲಕೇ ನಿಮಿತ್ತ-ನೈಮಿತ್ತಿಕಪನಾ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ದೋನೋಂಕಾ ಅತ್ಯನ್ತ ಸ್ವತನ್ತ್ರ ಪರಿಣಮನ, ಜ್ಞಾನೀಕೋ ರಾಗ-ದ್ವೇಷಕಾ ಅಕರ್ತಾ- ಅಭೋಕ್ತಾಪನಾ, ಅಜ್ಞಾನೀಕೋ ರಾಗದ್ವೇಷಕಾ ಕರ್ತಾಭೋಕ್ತಾಪನಾ, ಸಾಂಖ್ಯದರ್ಶನಕೀ ಏಕಾನ್ತಿಕತಾ, ಗುಣಸ್ಥಾನ- ಆರೋಹಣಮೇಂ ಭಾವಕಾ ಔರ ದ್ರವ್ಯಕಾ ನಿಮಿತ್ತ-ನೈಮಿತ್ತಿಕಪನಾ, ವಿಕಾರರೂಪ ಪರಿಣಮನ ಕರನೇಮೇಂ ಅಜ್ಞಾನೀಕಾ