ಯೋಽಯಂ ನಿತ್ಯಮೇವ ಪರಿಣಾಮಾತ್ಮನಿ ಸ್ವಭಾವೇಽವತಿಷ್ಠಮಾನತ್ವಾದುತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯೈಕ್ಯಾನುಭೂತಿಲಕ್ಷಣಯಾ ಸತ್ತಯಾನುಸ್ಯೂತಶ್ಚೈತನ್ಯಸ್ವರೂಪತ್ವಾನ್ನಿತ್ಯೋದಿತವಿಶದದೃಶಿಜ್ಞಪ್ತಿಜ್ಯೋತಿರನಂತಧರ್ಮಾಧಿರೂಢೈಕಧರ್ಮಿತ್ವಾದುದ್ಯೋತಮಾನದ್ರವ್ಯತ್ವಃ ಕ್ರಮಾಕ್ರಮಪ್ರವೃತ್ತವಿಚಿತ್ರಭಾವಸ್ವಭಾವತ್ವಾದುತ್ಸಂಗಿತಗುಣಪರ್ಯಾಯಃ ಸ್ವಪರಾಕಾರಾವಭಾಸನಸಮರ್ಥತ್ವಾದುಪಾತ್ತವೈಶ್ವ- ರೂಪ್ಯೈಕರೂಪಃ ಪ್ರತಿವಿಶಿಷ್ಟಾವಗಾಹಗತಿಸ್ಥಿತಿವರ್ತನಾನಿಮಿತ್ತತ್ವರೂಪಿತ್ವಾಭಾವಾದಸಾಧಾರಣಚಿದ್ರೂಪತಾಸ್ವಭಾವ-
ಗಾಥಾರ್ಥ : — ಹೇ ಭವ್ಯ ! [ಜೀವಃ ] ಜೋ ಜೀವ [ಚರಿತ್ರದರ್ಶನಜ್ಞಾನಸ್ಥಿತಃ ] ದರ್ಶನ, ಜ್ಞಾನ, ಚಾರಿತ್ರಮೇಂ ಸ್ಥಿತ ಹೋ ರಹಾ ಹೈ [ತಂ ] ಉಸೇ [ಹಿ ] ನಿಶ್ಚಯಸೇ (ವಾಸ್ತವಮೇಂ) [ಸ್ವಸಮಯಂ ] ಸ್ವಸಮಯ [ಜಾನೀಹಿ ] ಜಾನೋ [ಚ ] ಔರ ಜೋ ಜೀವ [ಪುದ್ಗಲಕರ್ಮಪ್ರದೇಶಸ್ಥಿತಂ ] ಪುದ್ಗಲಕರ್ಮಕೇ ಪ್ರದೇಶೋಂಮೇಂ ಸ್ಥಿತ ಹೈ [ತಂ ] ಉಸೇ [ಪರಸಮಯಂ ] ಪರಸಮಯ [ಜಾನೀಹಿ ] ಜಾನೋ .
ಟೀಕಾ : — ‘ಸಮಯ’ ಶಬ್ದಕಾ ಅರ್ಥ ಇಸಪ್ರಕಾರ ಹೈ : — ‘ಸಮ್’ ಉಪಸರ್ಗ ಹೈ, ಜಿಸಕಾ ಅರ್ಥ ‘ಏಕಪನಾ’ ಹೈ ಔರ ‘ಅಯ್ ಗತೌ’ ಧಾತು ಹೈ, ಜಿಸಕಾ ಅರ್ಥ ಗಮನ ಭೀ ಹೈ ಔರ ಜ್ಞಾನ ಭೀ ಹೈ ಇಸಲಿಏ ಏಕ ಸಾಥ ಹೀ (ಯುಗಪದ್ ) ಜಾನನಾ ಔರ ಪರಿಣಮನ ಕರನಾ — ಯಹ ದೋನೋಂ ಕ್ರಿಯಾಯೇಂ ಜೋ ಏಕತ್ವಪೂರ್ವಕ ಕರೇ ವಹ ಸಮಯ ಹೈ . ಯಹ ಜೀವ ನಾಮಕ ಪದಾರ್ಥ ಏಕತ್ವಪೂರ್ವಕ ಏಕ ಹೀ ಸಮಯಮೇಂ ಪರಿಣಮನ ಭೀ ಕರತಾ ಹೈ ಔರ ಜಾನತಾ ಭೀ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ ವಹ ಸಮಯ ಹೈ . ಯಹ ಜೀವಪದಾರ್ಥ ಸದಾ ಹೀ ಪರಿಣಾಮಸ್ವರೂಪ ಸ್ವಭಾವಮೇಂ ರಹತಾ ಹುಆ ಹೋನೇಸೇ, ಉತ್ಪಾದ-ವ್ಯಯ-ಧ್ರೌವ್ಯಕೀ ಏಕತಾರೂಪ ಅನುಭೂತಿ ಜಿಸಕಾ ಲಕ್ಷಣ ಹೈ ಐಸೀ ಸತ್ತಾ ಸಹಿತ ಹೈ . (ಇಸ ವಿಶೇಷಣಸೇ ಜೀವಕೀ ಸತ್ತಾಕೋ ನ ಮಾನನೇವಾಲೇ ನಾಸ್ತಿಕವಾದಿಯೋಂಕಾ ಮತ ಖಣ್ಡನ ಹೋ ಗಯಾ; ತಥಾ ಪುರುಷಕೋ – ಜೀವಕೋ ಅಪರಿಣಾಮೀ ಮಾನನೇವಾಲೇ ಸಾಂಖ್ಯವಾದಿಯೋಂಕಾ ಮತ ಪರಿಣಾಮಸ್ವರೂಪ ಕಹನೇಸೇ ಖಣ್ಡಿತ ಹೋ ಗಯಾ . ನೈಯಾಯಿಕ ಔರ ವೈಶೇಷಿಕ ಸತ್ತಾಕೋ ನಿತ್ಯ ಹೀ ಮಾನತೇ ಹೈಂ, ಔರ ಬೌದ್ಧ ಕ್ಷಣಿಕ ಹೀ ಮಾನತೇ ಹೈಂ, ಉನಕಾ ನಿರಾಕರಣ, ಸತ್ತಾಕೋ ಉತ್ಪಾದ-ವ್ಯಯ-ಧ್ರೌವ್ಯರೂಪ ಕಹನೇಸೇ ಹೋ ಗಯಾ .) ಔರ ಜೀವ ಚೈತನ್ಯಸ್ವರೂಪತಾಸೇ ನಿತ್ಯ-ಉದ್ಯೋತರೂಪ ನಿರ್ಮಲ ಸ್ಪಷ್ಟ ದರ್ಶನಜ್ಞಾನ-ಜ್ಯೋತಿಸ್ವರೂಪ ಹೈ (ಕ್ಯೋಂಕಿ ಚೈತನ್ಯಕಾ ಪರಿಣಮನ ದರ್ಶನಜ್ಞಾನಸ್ವರೂಪ ಹೈ) . (ಇಸ ವಿಶೇಷಣಸೇ ಚೈತನ್ಯಕೋ ಜ್ಞಾನಾಕಾರಸ್ವರೂಪ ನ ಮಾನನೇವಾಲೇ ಸಾಂಖ್ಯಮತವಾಲೋಂಕಾ ನಿರಾಕರಣ ಹೋ ಗಯಾ .) ಔರ ವಹ ಜೀವ, ಅನನ್ತ ಧರ್ಮೋಂಮೇಂ ರಹನೇವಾಲಾ ಜೋ ಏಕಧರ್ಮೀಪನಾ ಹೈ ಉಸಕೇ ಕಾರಣ ಜಿಸೇ ದ್ರವ್ಯತ್ವ ಪ್ರಗಟ ಹೈ; (ಕ್ಯೋಂಕಿ ಅನನ್ತ ಧರ್ಮೋಂಕೀ ಏಕತಾ ದ್ರವ್ಯತ್ವ ಹೈ) . (ಇಸ ವಿಶೇಷಣಸೇ, ವಸ್ತುಕೋ ಧರ್ಮೋಂಸೇ ರಹಿತ ಮಾನನೇವಾಲೇ ಬೌದ್ಧಮತಿಯೋಂಕಾ ನಿಷೇಧ ಹೋ ಗಯಾ .) ಔರ ವಹ ಕ್ರಮರೂಪ ಔರ ಅಕ್ರಮರೂಪ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ಅನೇಕ ಭಾವ ಜಿಸಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಹೋನೇಸೇ ಜಿಸನೇ ಗುಣಪರ್ಯಾಯೋಂಕೋ ಅಂಗೀಕಾರ ಕಿಯಾ ಹೈ — ಐಸಾ ಹೈ . (ಪರ್ಯಾಯ ಕ್ರಮವರ್ತೀ ಹೋತೀ ಹೈ ಔರ ಗುಣ ಸಹವರ್ತೀ ಹೋತಾ ಹೈ; ಸಹವರ್ತೀಕೋ ಅಕ್ರಮವರ್ತೀ ಭೀ ಕಹತೇ ಹೈಂ .) (ಇಸ ವಿಶೇಷಣಸೇ, ಪುರುಷಕೋ ನಿರ್ಗುಣ ಮಾನನೇವಾಲೇ ಸಾಂಖ್ಯಮತವಾಲೋಂಕಾ ನಿರಸನ ಹೋ ಗಯಾ .) ಔರ ವಹ, ಅಪನೇ ಔರ ಪರದ್ರವ್ಯೋಂಕೇ ಆಕಾರೋಂಕೋ ಪ್ರಕಾಶಿತ ಕರನೇಕೀ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಹೋನೇಸೇ ಜಿಸನೇ ಸಮಸ್ತ ರೂಪಕೋ ಪ್ರಕಾಶನೇವಾಲೀ
೮