യതഃ ഏതേധ്യവസാനാദയഃ സമസ്താ ഏവ ഭാവാ ഭഗവദ്ഭിര്വിശ്വസാക്ഷിഭിരര്ഹദ്ഭിഃ പുദ്ഗലദ്രവ്യപരിണാമമയത്വേന പ്രജ്ഞപ്താഃ സന്തശ്ചൈതന്യശൂന്യാത്പുദ്ഗലദ്രവ്യാദതിരിക്തത്വേന പ്രജ്ഞാപ്യമാനം ചൈതന്യസ്വഭാവം ജീവദ്രവ്യം ഭവിതും നോത്സഹന്തേ; തതോ ന ഖല്വാഗമയുക്തിസ്വാനുഭവൈര്ബാധിതപക്ഷത്വാത്ത- ദാത്മവാദിനഃ പരമാര്ഥവാദിനഃ . ഏതദേവ സര്വജ്ഞവചനം താവദാഗമഃ . ഇയം തു സ്വാനുഭവഗര്ഭിതാ യുക്തിഃ — ന ഖലു നൈസര്ഗികരാഗദ്വേഷകല്മാഷിതമധ്യവസാനം ജീവഃ തഥാവിധാധ്യവസാനാത് കാര്തസ്വരസ്യേവ ശ്യാമികായാ അതിരിക്തത്വേനാന്യസ്യ ചിത്സ്വഭാവസ്യ വിവേചകൈഃ സ്വയമുപലഭ്യമാനത്വാത് . ന ഖല്വനാ-
സബ കേവലീജിന ഭാഷിയാ, കിസ രീത ജീവ കഹോ ഉന്ഹേം ? ൪൪..
ഗാഥാര്ഥ : — [ഏതേ ] യഹ പൂര്വകഥിത അധ്യവസാന ആദി [സര്വേ ഭാവാഃ ] ഭാവ ഹൈം വേ സഭീ [പുദ്ഗലദ്രവ്യപരിണാമനിഷ്പന്നാഃ ] പുദ്ഗലദ്രവ്യകേ പരിണാമസേ ഉത്പന്ന ഹുഏ ഹൈം ഇസപ്രകാര [കേവലിജിനൈഃ ] കേവലീ സര്വജ്ഞ ജിനേന്ദ്രദേവോംനേ [ഭണിതാഃ ] കഹാ ഹൈ [തേ ] ഉന്ഹേം [ജീവഃ ഇതി ] ജീവ ഐസാ [കഥം ഉച്യന്തേ ] കൈസേ കഹാ ജാ സകതാ ഹൈ ?
ടീകാ : — യഹ സമസ്ത ഹീ അധ്യവസാനാദി ഭാവ, വിശ്വകേ (സമസ്ത പദാര്ഥോംകേ) സാക്ഷാത് ദേഖനേവാലേ ഭഗവാന (വീതരാഗ സര്വജ്ഞ) അരഹംതദേവോംകേ ദ്വാരാ പുദ്ഗലദ്രവ്യകേ പരിണാമമയ കഹേ ഗയേ ഹൈം ഇസലിയേ, വേ ചൈതന്യസ്വഭാവമയ ജീവദ്രവ്യ ഹോനേകേ ലിയേ സമര്ഥ നഹീം ഹൈം കി ജോ ജീവദ്രവ്യ ചൈതന്യഭാവസേ ശൂന്യ ഐസേ പുദ്ഗലദ്രവ്യസേ അതിരിക്ത (ഭിന്ന) കഹാ ഗയാ ഹൈ; ഇസലിയേ ജോ ഇന അധ്യവസാനാദികകോ ജീവ കഹതേ ഹൈം വേ വാസ്തവമേം പരമാര്ഥവാദീ നഹീം ഹൈം; ക്യോംകി ആഗമ, യുക്തി ഔര സ്വാനുഭവസേ ഉനകാ പക്ഷ ബാധിത ഹൈ . ഉസമേം, ‘വേ ജീവ നഹീം ഹൈം ’ യഹ സര്വജ്ഞകാ വചന ഹൈ വഹ തോ ആഗമ ഹൈ ഔര വഹ (നിമ്നോക്ത) സ്വാനുഭവഗര്ഭിത യുക്തി ഹൈ : — സ്വയമേവ ഉത്പന്ന ഹുഏ രാഗ-ദ്വേഷകേ ദ്വാരാ മലിന അധ്യവസാന ഹൈം വേ ജീവ നഹീം ഹൈ; ക്യോംകി, കാലിമാസേ ഭിന്ന സുവര്ണകീ ഭാംതി, തഥാവിധ അധ്യവസാനസേ ഭിന്ന അന്യ ചിത്സ്വഭാവരൂപ ജീവ ഭേദജ്ഞാനിയോംകേ ദ്വാരാ സ്വയം