യഃ ഖലു പുദ്ഗലദ്രവ്യാദന്യത്വേനാവിദ്യമാനരസഗുണത്വാത്, പുദ്ഗലദ്രവ്യഗുണേഭ്യോ ഭിന്നത്വേന സ്വയമരസഗുണത്വാത്, പരമാര്ഥതഃ പുദ്ഗലദ്രവ്യസ്വാമിത്വാഭാവാദ ദ്രവ്യേന്ദ്രിയാവഷ്ടമ്ഭേനാരസനാത്, സ്വഭാവതഃ ക്ഷായോപശമികഭാവാഭാവാദ്ഭാവേന്ദ്രിയാവലമ്ബേനാരസനാത്, സകലസാധാരണൈകസംവേദനപരിണാമസ്വഭാവത്വാത് കേവലരസവേദനാപരിണാമാപന്നത്വേനാരസനാത്, സകലജ്ഞേയജ്ഞായകതാദാത്മ്യസ്യ നിഷേധാദ്രസപരിച്ഛേദപരിണത-
അബ ശിഷ്യ പൂഛതാ ഹൈ കി യഹ അധ്യവസാനാദി ഭാവ ജീവ നഹീം ഹൈം തോ വഹ ഏക, ടംകോത്കീര്ണ, പരമാര്ഥസ്വരൂപ ജീവ കൈസാ ഹൈ ? ഉസകാ ലക്ഷണ ക്യാ ഹൈ ? ഇസ പ്രശ്നകാ ഉത്തര കഹതേ ഹൈം : —
നിര്ദിഷ്ട നഹിം സംസ്ഥാന ഉസകാ, ഗ്രഹണ നഹിം ഹൈ ലിംഗസേ ..൪൯..
ഗാഥാര്ഥ : — ഹേ ഭവ്യ ! തൂ [ജീവമ് ] ജീവകോ [അരസമ് ] രസരഹിത, [അരൂപമ് ] രൂപരഹിത, [അഗന്ധമ് ] ഗന്ധരഹിത, [അവ്യക്ത മ് ] അവ്യക്ത അര്ഥാത് ഇന്ദ്രിയഗോചര നഹീം ഐസാ, [ചേതനാഗുണമ് ] ചേതനാ ജിസകാ ഗുണ ഹൈ ഐസാ, [അശബ്ദമ് ] ശബ്ദരഹിത, [അലിങ്ഗഗ്രഹണം ] കിസീ ചിഹ്നസേ ഗ്രഹണ ന ഹോനേവാലാ ഔര [അനിര്ദിഷ്ടസംസ്ഥാനമ് ] ജിസകാ ആകാര നഹീം കഹാ ജാതാ ഐസാ [ജാനീഹി ] ജാന .
ടീകാ : — ജീവ നിശ്ചയസേ പുദ്ഗലദ്രവ്യസേ അന്യ ഹൈ, ഇസലിയേ ഉസമേം രസഗുണ വിദ്യമാന നഹീം ഹൈ അതഃ വഹ അരസ ഹൈ .൧. പുദ്ഗലദ്രവ്യകേ ഗുണോംസേ ഭീ ഭിന്ന ഹോനേസേ സ്വയം ഭീ രസഗുണ നഹീം ഹൈ, ഇസലിയേ അരസ ഹൈ .൨. പരമാര്ഥസേ പുദ്ഗലദ്രവ്യകാ സ്വാമിത്വ ഭീ ഉസകേ നഹീം ഹൈ, ഇസലിയേ വഹ ദ്രവ്യേന്ദ്രിയകേ ആലമ്ബനസേ ഭീ രസ നഹീം ചഖതാ അതഃ അരസ ഹൈ .൩. അപനേ സ്വഭാവകീ ദൃഷ്ടിസേ ദേഖാ ജായ തോ ഉസകേ ക്ഷായോപശമിക ഭാവകാ ഭീ അഭാവ ഹോനേസേ വഹ ഭാവേന്ദ്രിയകേ ആലമ്ബനസേ ഭീ രസ നഹീം ചഖതാ, ഇസലിയേ അരസ ഹൈ .൪. സമസ്ത വിഷയോംകേ വിശേഷോംമേം സാധാരണ ഐസേ ഏക ഹീ സംവേദനപരിണാമരൂപ ഉസകാ സ്വഭാവ ഹോനേസേ വഹ കേവല ഏക രസവേദനാപരിണാമകോ പാകര രസ നഹീം ചഖതാ, ഇസലിയേ അരസ ഹൈ .൫. (ഉസേ സമസ്ത ജ്ഞേയോംകാ ജ്ഞാന ഹോതാ ഹൈ പരന്തു) സകല ജ്ഞേയജ്ഞായകകേ താദാത്മ്യകാ ( – ഏകരൂപ ഹോനേകാ) നിഷേധ
൯൮