ര്ഭവതു സമയസാരവ്യാഖ്യയൈവാനുഭൂതേഃ ..൩..
ജിസമേം സമസ്ത പദാര്ഥ പ്രത്യക്ഷ ഭാസിത ഹോതേ ഹൈം . വഹ അനന്ത ധര്മ സഹിത ആത്മതത്ത്വകോ പ്രത്യക്ഷ ദേഖതാ ഹൈ ഇസലിയേ വഹ സരസ്വതീകീ മൂര്തി ഹൈ . ഔര ഉസീകേ അനുസാര ജോ ശ്രുതജ്ഞാന ഹൈ വഹ ആത്മതത്ത്വകോ പരോക്ഷ ദേഖതാ ഹൈ ഇസലിയേ വഹ ഭീ സരസ്വതീകീ മൂര്തി ഹൈ . ഔര ദ്രവ്യശ്രുത വചനരൂപ ഹൈ വഹ ഭീ ഉസകീ മൂര്തി ഹൈ, ക്യോംകി വഹ വചനോംകേ ദ്വാരാ അനേക ധര്മവാലേ ആത്മാകോ ബതലാതീ ഹൈ . ഇസപ്രകാര സമസ്ത പദാര്ഥോംകേ തത്ത്വകോ ബതാനേവാലീ ജ്ഞാനരൂപ തഥാ വചനരൂപ അനേകാംതമയീ സരസ്വതീകീ മൂര്തി ഹൈ; ഇസീലിയേ സരസ്വതീകേ വാണീ, ഭാരതീ, ശാരദാ, വാഗ്ദേവീ ഇത്യാദി ബഹുതസേ നാമ കഹേ ജാതേ ഹൈം . യഹ സരസ്വതീകേ മൂര്തി അനന്തധര്മോംകോ ‘സ്യാത്’ പദസേ ഏക ധര്മീമേം അവിരോധരൂപസേ സാധതീ ഹൈ, ഇസലിയേ വഹ സത്യാര്ഥ ഹൈ . കിതനേ ഹീ അന്യവാദീജന സരസ്വതീകീ മൂര്തികോ അന്യഥാ (പ്രകാരാന്തരസേ) സ്ഥാപിത കരതേ ഹൈം, കിന്തു വഹ പദാര്ഥകോ സത്യാര്ഥ കഹനേവാലീ നഹീം ഹൈ .
യഹാ കോഈ പ്രശ്ന കരതാ ഹൈ കി ആത്മാകോ അനന്തധര്മവാലാ കഹാ ഹൈ, സോ ഉസമേം വേ അനന്ത ധര്മ കൌന കൌനസേ ഹൈം ? ഉസകാ ഉത്തര ദേതേ ഹുഏ കഹതേ ഹൈം കി — വസ്തുമേം അസ്തിത്വ, വസ്തുത്വ, പ്രമേയത്വ, പ്രദേശത്വ, ചേതനത്വ, അചേതനത്വ, മൂര്തികത്വ, അമൂര്തികത്വ ഇത്യാദി (ധര്മ) തോ ഗുണ ഹൈം; ഔര ഉന ഗുണോംകാ തീനോം കാലമേം സമയ-സമയവര്തീ പരിണമന ഹോനാ പര്യായ ഹൈ, ജോ കി അനന്ത ഹൈം . ഔര വസ്തുമേം ഏകത്വ, അനേകത്വ, നിത്യത്വ, അനിത്യത്വ, ഭേദത്വ, അഭേദത്വ, ശുദ്ധത്വ, അശുദ്ധത്വ ആദി അനേക ധര്മ ഹൈം . വേ സാമാന്യരൂപ ധര്മ തോ വചനഗോചര ഹൈം, കിന്തു അന്യ വിശേഷരൂപ അനന്ത ധര്മ ഭീ ഹൈം ജോ കി വചനകേ വിഷയ നഹീം ഹൈം, കിന്തു വേ ജ്ഞാനഗമ്യ ഹൈം . ആത്മാ ഭീ വസ്തു ഹൈ, ഇസലിയേ ഉസമേം ഭീ അപനേ അനന്ത ധര്മ ഹൈം .
ആത്മാകേ അനന്ത ധര്മോംമേം ചേതനത്വ അസാധാരണ ധര്മ ഹൈ വഹ അന്യ അചേതന ദ്രവ്യോംമേം നഹീം ഹൈ . സജാതീയ ജീവദ്രവ്യ അനന്ത ഹൈം, ഉനമേം ഭീ യദ്യപി ചേതനത്വ ഹൈ തഥാപി സബകാ ചേതനത്വ നിജസ്വരൂപസേ ഭിന്ന ഭിന്ന കഹാ ഹൈ, ക്യോംകി പ്രത്യേക ദ്രവ്യകേ പ്രദേശഭേദ ഹോനേസേ വഹ കിസീകാ കിസീമേം നഹീം മിലതാ . വഹ ചേതനത്വ അപനേ അനന്ത ധര്മോംമേം വ്യാപക ഹൈ, ഇസലിയേ ഉസേ ആത്മാകാ തത്ത്വ കഹാ ഹൈ . ഉസേ യഹ സരസ്വതീകീ മൂര്തി ദേഖതീ ഹൈ ഔര ദിഖാതീ ഹൈ . ഇസപ്രകാര ഇസകേ ദ്വാരാ സര്വ പ്രാണിയോംകാ കല്യാണ ഹോതാ ഹൈ ഇസലിയേ ‘സദാ പ്രകാശരൂപ രഹോ’ ഇസപ്രകാര ഇസകേ പ്രതി ആശീര്വാദരൂപ വചന കഹാ ..൨..
അബ ടീകാകാര ഇസ ഗ്രംഥകാ വ്യാഖ്യാന കരനേകാ ഫല ചാഹതേ ഹുഏ പ്രതിജ്ഞാ കരതേ ഹൈം : —
ശ്ലോകാര്ഥ : — ശ്രീമദ് അമൃതചന്ദ്രാചാര്യദേവ കഹതേ ഹൈം കി [സമയസാരവ്യാഖ്യയാ ഏവ ] ഇസ സമയസാര (ശുദ്ധാത്മാ തഥാ ഗ്രന്ഥ) കീ വ്യാഖ്യാ (ടീകാ) സേ ഹീ [മമ അനുഭൂതേഃ ] മേരീ അനുഭൂതികീ
൪