മചലിതമനുഭൂതിം യേ സ്വതോ വാന്യതോ വാ .
ര്മുകുരവദവികാരാഃ സന്തതം സ്യുസ്ത ഏവ ..൨൧..
ഭാവാര്ഥ : — ജൈസേ സ്പര്ശാദിമേം പുദഗലകാ ഔര പുദ്ഗലമേം സ്പര്ശാദികാ അനുഭവ ഹോതാ ഹൈ അര്ഥാത് ദോനോം ഏകരൂപ അനുഭവമേം ആതേ ഹൈം, ഉസീപ്രകാര ജബ തക ആത്മാകോ, കര്മ-നോകര്മമേം ആത്മാകീ ഔര ആത്മാമേം കര്മ-നോകര്മകീ ഭ്രാന്തി ഹോതീ ഹൈ അര്ഥാത് ദോനോം ഏകരൂപ ഭാസിത ഹോതേ ഹൈം, തബ തക തോ വഹ അപ്രതിബുദ്ധ ഹൈ : ഔര ജബ വഹ യഹ ജാനതാ ഹൈ കി ആത്മാ തോ ജ്ഞാതാ ഹീ ഹൈ ഔര കര്മ-നോകര്മ പുദ്ഗലകേ ഹീ ഹൈം തഭീ വഹ പ്രതിബുദ്ധ ഹോതാ ഹൈ . ജൈസേ ദര്പണമേം അഗ്നികീ ജ്വാലാ ദിഖാഈ ദേതീ ഹൈ വഹാം യഹ ജ്ഞാത ഹോതാ ഹൈ കി ‘‘ജ്വാലാ തോ അഗ്നിമേം ഹീ ഹൈ, വഹ ദര്പണമേം പ്രവിഷ്ട നഹീം ഹൈ, ഔര ജോ ദര്പണമേം ദിഖാഈ ദേ രഹീ ഹൈ വഹ ദര്പണകീ സ്വച്ഛതാ ഹീ ഹൈ’’; ഇസീപ്രകാര ‘‘കര്മ-നോകര്മ അപനേ ആത്മാമേം പ്രവിഷ്ട നഹീം ഹൈം; ആത്മാകീ ജ്ഞാന-സ്വച്ഛതാ ഐസീ ഹീ ഹൈ കി ജിസമേം ജ്ഞേയകാ പ്രതിബിമ്ബ ദിഖാഈ ദേ; ഇസീപ്രകാര കര്മ-നോകര്മ ജ്ഞേയ ഹൈം, ഇസലിയേ വേ പ്രതിഭാസിത ഹോതേ ഹൈം’’ — ഐസാ ഭേദജ്ഞാനരൂപ അനുഭവ ആത്മാകോ യാ തോ സ്വയമേവ ഹോ അഥവാ ഉപദേശസേ ഹോ തഭീ വഹ പ്രതിബുദ്ധ ഹോതാ ഹൈ ..൧൯..
അബ, ഇസീ അര്ഥകാ സൂചക കലശരൂപ കാവ്യ കഹതേ ഹൈം : —
ശ്ലോകാര്ഥ : — [യേ ] ജോ പുരുഷ [സ്വതഃ വാ അന്യതഃ വാ ] അപനേസേ ഹീ അഥവാ പരകേ ഉപദേശസേ [കഥമ് അപി ഹി ] കിസീ ഭീ പ്രകാരസേ [ഭേദവിജ്ഞാനമൂലാമ് ] ഭേദവിജ്ഞാന ജിസകാ മൂല ഉത്പത്തികാരണ ഹൈ ഐസീ അപനേ ആത്മാകീ [അചലിതമ് ] അവിചല [അനുഭൂതിമ് ] അനുഭൂതികോ [ലഭന്തേ ] പ്രാപ്ത കരതേ ഹൈം, [തേ ഏവ ] വേ ഹീ പുരുഷ [മുകുരവത് ] ദര്പണകീ ഭാംതി [പ്രതിഫലന- നിമഗ്ന-അനന്ത-ഭാവ-സ്വഭാവൈഃ ] അപനേമേം പ്രതിബിമ്ബിത ഹുഏ അനന്ത ഭാവോംകേ സ്വഭാവോംസേ [സന്തതം ] നിരന്തര [അവികാരാഃ ] വികാരരഹിത [സ്യുഃ ] ഹോതേ ഹൈം, — ജ്ഞാനമേം ജോ ജ്ഞേയോംകേ ആകാര പ്രതിഭാസിത ഹോതേ ഹൈം ഉനസേ രാഗാദി വികാരകോ പ്രാപ്ത നഹീം ഹോതേ .൨൧.
അബ ശിഷ്യ പ്രശ്ന കരതാ ഹൈ കി അപ്രതിബുദ്ധകോ കൈസേ പഹിചാനാ ജാ സകതാ ഹൈ ഉസകാ ചിഹ്ന ബതാഇയേ; ഉസകേ ഉത്തരരൂപ ഗാഥാ കഹതേ ഹൈം : —
൫൪