ଜୋ ଇଂଦିଯେ ଜିଣିତ୍ତା ଣାଣସହାଵାଧିଯଂ ମୁଣଦି ଆଦଂ . ତଂ ଖଲୁ ଜିଦିଂଦିଯଂ ତେ ଭଣଂତି ଜେ ଣିଚ୍ଛିଦା ସାହୂ ..୩୧..
ଯଃ ଖଲୁ ନିରଵଧିବନ୍ଧପର୍ଯାଯଵଶେନ ପ୍ରତ୍ଯସ୍ତମିତସମସ୍ତସ୍ଵପରଵିଭାଗାନି ନିର୍ମଲଭେଦାଭ୍ଯାସକୌଶ- ଲୋପଲବ୍ଧାନ୍ତଃସ୍ଫୁ ଟାତିସୂକ୍ଷ୍ମଚିତ୍ସ୍ଵଭାଵାଵଷ୍ଟମ୍ଭବଲେନ ଶରୀରପରିଣାମାପନ୍ନାନି ଦ୍ରଵ୍ଯେନ୍ଦ୍ରିଯାଣି, ପ୍ରତି- ଵିଶିଷ୍ଟସ୍ଵସ୍ଵଵିଷଯଵ୍ଯଵସାଯିତଯା ଖଣ୍ଡଶଃ ଆକର୍ଷନ୍ତି ପ୍ରତୀଯମାନାଖଣ୍ଡୈକଚିଚ୍ଛକ୍ତିତଯା ଭାଵେନ୍ଦ୍ରିଯାଣି, ଗ୍ରାହ୍ଯଗ୍ରାହକଲକ୍ଷଣସମ୍ବନ୍ଧପ୍ରତ୍ଯାସତ୍ତିଵଶେନ ସହ ସଂଵିଦା ପରସ୍ପରମେକୀଭୂତାନିଵ ଚିଚ୍ଛକ୍ତେଃ ସ୍ଵଯମେଵାନୁ-
ନିଶ୍ଚଯଵିଷୈଂ ସ୍ଥିତ ସାଧୁଜନ ଭାଷୈଂ ଜିତେନ୍ଦ୍ରିଯ ଉନ୍ହୀଂକୋ ..୩୧..
ଗାଥାର୍ଥ : — [ଯଃ ] ଜୋ [ଇନ୍ଦ୍ରିଯାଣି ] ଇନ୍ଦ୍ରିଯୋଂକୋ [ଜିତ୍ଵା ] ଜୀତକର [ଜ୍ଞାନ- ସ୍ଵଭାଵାଧିକଂ ] ଜ୍ଞାନସ୍ଵଭାଵକେ ଦ୍ଵାରା ଅନ୍ଯଦ୍ରଵ୍ଯସେ ଅଧିକ [ଆତ୍ମାନମ୍ ] ଆତ୍ମାକୋ [ଜାନାତି ] ଜାନତା ହୈ [ତଂ ] ଉସେ, [ଯେ ନିଶ୍ଚିତାଃ ସାଧଵଃ ] ଜୋ ନିଶ୍ଚଯନଯମେଂ ସ୍ଥିତ ସାଧୁ ହୈଂ [ତେ ] ଵେ, [ଖଲୁ ] ଵାସ୍ତଵମେଂ [ଜିତେନ୍ଦ୍ରିଯଂ ] ଜିତେନ୍ଦ୍ରିଯ [ଭଣନ୍ତି ] କହତେ ହୈଂ .
ଟୀକା : — (ଜୋ ଦ୍ରଵ୍ଯେନ୍ଦ୍ରିଯୋଂ, ଭାଵେନ୍ଦ୍ରିଯୋଂ ତଥା ଇନ୍ଦ୍ରିଯୋଂକେ ଵିଷଯଭୂତ ପଦାର୍ଥୋଂକୋ — ତୀନୋଂକୋ ଅପନେସେ ଅଲଗ କରକେ ସମସ୍ତ ଅନ୍ଯଦ୍ରଵ୍ଯୋଂସେ ଭିନ୍ନ ଅପନେ ଆତ୍ମାକା ଅନୁଭଵ କରତା ହୈ ଵହ ମୁନି ନିଶ୍ଚଯସେ ଜିତେନ୍ଦ୍ରିଯ ହୈ .) ଅନାଦି ଅମର୍ଯାଦରୂପ ବନ୍ଧପର୍ଯାଯକେ ଵଶ ଜିସମେଂ ସମସ୍ତ ସ୍ଵ-ପରକା ଵିଭାଗ ଅସ୍ତ ହୋ ଗଯା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଜୋ ଆତ୍ମାକେ ସାଥ ଐସୀ ଏକମେକ ହୋ ରହୀ ହୈ କି ଭେଦ ଦିଖାଈ ନହୀଂ ଦେତା) ଐସୀ ଶରୀରପରିଣାମକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ଦ୍ରଵ୍ଯେନ୍ଦ୍ରିଯୋଂକୋ ତୋ ନିର୍ମଲ ଭେଦାଭ୍ଯାସକୀ ପ୍ରଵୀଣତାସେ ପ୍ରାପ୍ତ ଅନ୍ତରଙ୍ଗମେଂ ପ୍ରଗଟ ଅତିସୂକ୍ଷ୍ମ ଚୈତନ୍ଯସ୍ଵଭାଵକେ ଅଵଲମ୍ବନକେ ବଲସେ ସର୍ଵଥା ଅପନେସେ ଅଲଗ କିଯା; ସୋ ଵହ ଦ୍ରଵ୍ଯେନ୍ଦ୍ରିଯୋଂକୋ ଜୀତନା ହୁଆ . ଭିନ୍ନ-ଭିନ୍ନ ଅପନେ-ଅପନେ ଵିଷଯୋଂମେଂ ଵ୍ଯାପାରଭାଵସେ ଜୋ ଵିଷଯୋଂକୋ ଖଣ୍ଡଖଣ୍ଡ ଗ୍ରହଣ କରତୀ ହୈଂ (ଜ୍ଞାନକୋ ଖଣ୍ଡଖଣ୍ଡରୂପ ବତଲାତୀ ହୈଂ) ଐସୀ ଭାଵେନ୍ଦ୍ରିଯୋଂକୋ, ପ୍ରତୀତିମେଂ ଆନେଵାଲୀ ଅଖଣ୍ଡ ଏକ ଚୈତନ୍ଯଶକ୍ତିତାକେ ଦ୍ଵାରା ସର୍ଵଥା ଅପନେସେ ଭିନ୍ନ ଜାନା; ସୋ ଯହ ଭାଵେନ୍ଦ୍ରିଯୋଂକା ଜୀତନା ହୁଆ . ଗ୍ରାହ୍ଯଗ୍ରାହକଲକ୍ଷଣଵାଲେ ସମ୍ବନ୍ଧକୀ ନିକଟତାକେ କାରଣ ଜୋ ଅପନେ ସଂଵେଦନ (ଅନୁଭଵ) କେ ସାଥ ପରସ୍ପର ଏକ ଜୈସେ ହୁଏ ଦିଖାଈ ଦେତେ ହୈଂ ଐସେ, ଭାଵେନ୍ଦ୍ରିଯୋଂକେ
୬୮