ମୈଂ ଇସ ଶାସ୍ତ୍ରମେଂ ସମସ୍ତ ନିଜ ଵୈଭଵସେ (ଆଗମ, ଯୁକ୍ତି, ପରମ୍ପରା ଔର ଅନୁଭଵସେ) କହୂଁଗା.’ ଇସ ପ୍ରତିଜ୍ଞାକେ ଅନୁସାର ଆଚାର୍ଯଦେଵ ଇସ ଶାସ୍ତ୍ରମେଂ ଆତ୍ମାକା ଏକତ୍ଵ — ପର-ଦ୍ରଵ୍ଯସେ ଔର ପରଭାଵୋଂସେ ଭିନ୍ନତା — ସମଝାତେ ହୈଂ. ଵେ କହତେ ହୈଂ କି ‘ଜୋ ଆତ୍ମାକୋ ଅବଦ୍ଧସ୍ପୃଷ୍ଟ, ଅନନ୍ଯ, ନିଯତ, ଅଵିଶେଷ ଔର ଅସଂଯୁକ୍ତ ଦେଖତେ ହୈଂ ଵେ ସମଗ୍ର ଜିନଶାସନକୋ ଦେଖତେ ହୈଂ’. ଔର ଭୀ ଵେ କହତେ ହୈଂ କି ‘ଐସା ନହୀଂ ଦେଖନେଵାଲେ ଅଜ୍ଞାନୀକେ ସର୍ଵ ଭାଵ ଅଜ୍ଞାନମଯ ହୈଂ’. ଇସ ପ୍ରକାର, ଜହାଁ ତକ ଜୀଵକୋ ସ୍ଵଯଂକୀ ଶୁଦ୍ଧତାକା ଅନୁଭଵ ନହୀଂ ହୋତା ଵହାଁ ତକ ଵହ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗୀ ନହୀଂ ହୈ; ଭଲେ ହୀ ଵହ ଵ୍ରତ, ସମିତି, ଗୁପ୍ତି ଆଦି ଵ୍ଯଵହାରଚାରିତ୍ର ପାଲତା ହୋ ଔର ସର୍ଵ ଆଗମ ଭୀ ପଢ଼ ଚୁକା ହୋ. ଜିସକୋ ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମାକା ଅନୁଭଵ ଵର୍ତତା ହୈ ଵହ ହୀ ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟି ହୈ. ରାଗାଦିକେ ଉଦଯମେଂ ସମ୍ଯକ୍ତ୍ଵୀ ଜୀଵ କଭୀ ଏକାକାରରୂପ ପରିଣମତା ନହୀଂ ହୈଂ, ପରନ୍ତୁ ଐସା ଅନୁଭଵତା ହୈ କି ‘ଯହ, ପୁଦ୍ଗଲକର୍ମରୂପ ରାଗକେ ଵିପାକରୂପ ଉଦଯ ହୈ; ଵହ ମେରା ଭାଵ ନହୀଂ ହୈଂ, ମୈଂ ତୋ ଏକ ଜ୍ଞାଯକଭାଵ ହୂଁ.’ ଯହାଁ ପ୍ରଶ୍ନ ହୋଗା କି ରାଗାଦିଭାଵ ହୋନେ ପର ଭୀ ଆତ୍ମା ଶୁଦ୍ଧ କୈସେ ହୋ ସକତା ହୈ ? ଉତ୍ତରମେଂ ସ୍ଫ ଟିକମଣିକା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଦିଯା ଗଯା ହୈ. ଜୈସେ ସ୍ଫ ଟିକମଣି ଲାଲ କପଡ଼େକେ ସଂଯୋଗସେ ଲାଲ ଦିଖାଈ ଦେତା ହୈ — ହୋତା ହୈ ତୋ ଭୀ ସ୍ଫ ଟିକମଣିକେ ସ୍ଵଭାଵକୀ ଦୃଷ୍ଟିସେ ଦେଖନେ ପର ସ୍ଫ ଟିକମଣିନେ ନିର୍ମଲପନା ଛୋଡ଼ା ନହୀଂ ହୈ, ଉସୀ ପ୍ରକାର ଆତ୍ମା ରାଗାଦି କର୍ମୋଦଯକେ ସଂଯୋଗସେ ରାଗୀ ଦିଖାଈ ଦେତା ହୈ — ହୋତା ହୈ ତୋ ଭୀ ଶୁଦ୍ଧନଯକୀ ଦୃଷ୍ଟିସେ ଉସନେ ଶୁଦ୍ଧତା ଛୋଡ଼ୀ ନହୀଂ ହୈ. ପର୍ଯାଯଦୃଷ୍ଟିସେ ଅଶୁଦ୍ଧତା ଵର୍ତତୀ ହୋନେ ପର ଭୀ ଦ୍ରଵ୍ଯଦୃଷ୍ଟିସେ ଶୁଦ୍ଧତାକା ଅନୁଭଵ ହୋ ସକତା ହୈ. ଵହ ଅନୁଭଵ ଚତୁର୍ଥ ଗୁଣସ୍ଥାନ ମେଂ ହୋତା ହୈ. ଇସସେ ଵାଚକକୋ ସମଝମେଂ ଆଯେଗା କି ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନ କିତନା ଦୁଷ୍କର ହୈ. ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟିକା ପରିଣମନ ହୀ ପଲଟ ଗଯା ହୋତା ହୈ. ଵହ ଚାହେ ଜୋ କାର୍ଯ କରତେ ହୁଏ ଭୀ ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମାକୋ ହୀ ଅନୁଭଵତା ହୈ. ଜୈସେ ଲୋଲୁପୀ ମନୁଷ୍ଯ ନମକ ଔର ଶାକକେ ସ୍ଵାଦକା ଭେଦ ନହୀଂ କର ସକତା, ଉସୀ ପ୍ରକାର ଅଜ୍ଞାନୀ ଜ୍ଞାନକା ଔର ରାଗକା ଭେଦ ନହୀଂ କର ସକତା, ଜୈସେ ଅଲୁବ୍ଧ ମନୁଷ୍ଯ ଶାକସେ ନମକକା ଭିନ୍ନ ସ୍ଵାଦ ଲେ ସକତା ହୈ ଉସୀ ପ୍ରକାର ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟି ରାଗସେ ଜ୍ଞାନକୋ ଭିନ୍ନ ହୀ ଅନୁଭଵତା ହୈ. ଅବ ଯହ ପ୍ରଶ୍ନ ହୋତା ହୈ କି ଐସା ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନ କିସ ପ୍ରକାର ପ୍ରାପ୍ତ କିଯା ଜା ସକତା ହୈ ଅର୍ଥାତ୍ ରାଗ ଔର ଆତ୍ମାକୀ ଭିନ୍ନତା କିସ ପ୍ରକାର ଅନୁଭଵାଂଶପୂର୍ଵକ ସମଝମେଂ ଆଯେ ? ଆଚାର୍ଯ ଭଗଵାନ୍ ଉତ୍ତର ଦେତେ ହୈଂ କି — ପ୍ରଜ୍ଞାରୂପୀ ଛୈନୀସେ ଛେଦନେ ପର ଵେ ଦୋଂନୋ ଭିନ୍ନ ହୋ ଜାତେ ହୈଂ, ଅର୍ଥାତ୍ ଜ୍ଞାନସେ ହୀ — ଵସ୍ତୁକେ ଯଥାର୍ଥ ସ୍ଵରୂପ କୀ ପହଚାନସେ ହୀ — , ଅନାଦିକାଲସେ ରାଗଦ୍ଵେଷକେ ସାଥ ଏକାକାରରୂପ ପରିଣମତା ଆତ୍ମା ଭିନ୍ନପନେ ପରିଣମନେ ଲଗତା ହୈ; ଇସସେ ଅନ୍ଯ ଦୂସରା କୋଈ ଉପାଯ ନହୀଂ ହୈ. ଇସଲିଯେ ପ୍ରତ୍ଯେକ ଜୀଵକୋ ଵସ୍ତୁକେ ଯଥାର୍ଥ ସ୍ଵରୂପକୀ ପହିଚାନ କରନେକା ପ୍ରଯତ୍ନ ସଦା କର୍ତଵ୍ଯ ହୈ.
ଇସ ଶାସ୍ତ୍ରକା ମୁଖ୍ଯ ଉଦ୍ଦେଶ ଯଥାର୍ଥ ଆତ୍ମସ୍ଵରୂପକୀ ପହିଚାନ କରାନା ହୈ. ଇସ ଉଦ୍ଦେଶକୀ ପୂର୍ତିକେ ଲିଯେ ଇସ ଶାସ୍ତ୍ରମେଂ ଆଚାର୍ଯଭଗଵାନନେ ଅନେକ ଵିଷଯୋଂକା ନିରୂପଣ କିଯା ହୈ. ଜୀଵ ଔର ପୁଦ୍ଗଲକେ ନିମିତ୍ତ-ନୈମିତ୍ତିକପନା ହୋନେ ପର ଭୀ ଦୋନୋଂକା ଅତ୍ଯନ୍ତ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପରିଣମନ, ଜ୍ଞାନୀକୋ ରାଗ-ଦ୍ଵେଷକା ଅକର୍ତା- ଅଭୋକ୍ତାପନା, ଅଜ୍ଞାନୀକୋ ରାଗଦ୍ଵେଷକା କର୍ତାଭୋକ୍ତାପନା, ସାଂଖ୍ଯଦର୍ଶନକୀ ଏକାନ୍ତିକତା, ଗୁଣସ୍ଥାନ- ଆରୋହଣମେଂ ଭାଵକା ଔର ଦ୍ରଵ୍ଯକା ନିମିତ୍ତ-ନୈମିତ୍ତିକପନା, ଵିକାରରୂପ ପରିଣମନ କରନେମେଂ ଅଜ୍ଞାନୀକା