ଆସ୍ତାଂ ତାଵଦ୍ବନ୍ଧପ୍ରତ୍ଯଯାତ୍ ଜ୍ଞାଯକସ୍ଯାଶୁଦ୍ଧତ୍ଵଂ, ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରାଣ୍ଯେଵ ନ ଵିଦ୍ଯନ୍ତେ; ଯତୋ ହ୍ଯନନ୍ତଧର୍ମଣ୍ଯେକସ୍ମିନ୍ ଧର୍ମିଣ୍ଯନିଷ୍ଣାତସ୍ଯାନ୍ତେଵାସିଜନସ୍ଯ ତଦଵବୋଧଵିଧାଯିଭିଃ କୈ ଶ୍ଚିଦ୍ଧର୍ମୈସ୍ତମନୁଶାସତାଂ ସୂରିଣାଂ ଧର୍ମଧର୍ମିଣୋଃ ସ୍ଵଭାଵତୋଽଭେଦେଽପି ଵ୍ଯପଦେଶତୋ ଭେଦମୁତ୍ପାଦ୍ଯ ଵ୍ଯଵହାରମାତ୍ରେଣୈଵ ଜ୍ଞାନିନୋ ଦର୍ଶନଂ ଜ୍ଞାନଂ ଚାରିତ୍ରମିତ୍ଯୁପଦେଶଃ . ପରମାର୍ଥତସ୍ତ୍ଵେକଦ୍ରଵ୍ଯନିଷ୍ପୀତାନନ୍ତପର୍ଯାଯତଯୈକଂ କିଂଚିନ୍ମିଲିତାସ୍ଵାଦମ- ଭେଦମେକସ୍ଵଭାଵମନୁଭଵତୋ ନ ଦର୍ଶନଂ ନ ଜ୍ଞାନଂ ନ ଚାରିତ୍ରଂ, ଜ୍ଞାଯକ ଏଵୈକଃ ଶୁଦ୍ଧଃ .
ଟୀକା : — ଇସ ଜ୍ଞାଯକ ଆତ୍ମାକୋ ବନ୍ଧପର୍ଯାଯକେ ନିମିତ୍ତସେ ଅଶୁଦ୍ଧତା ତୋ ଦୂର ରହୋ, କିନ୍ତୁ ଉସକେ ଦର୍ଶନ, ଜ୍ଞାନ, ଚାରିତ୍ର ଭୀ ଵିଦ୍ଯମାନ ନହୀଂ ହୈଂ; କ୍ଯୋଂକି ଅନନ୍ତ ଧର୍ମୋଂଵାଲେ ଏକ ଧର୍ମୀମେଂ ଜୋ ନିଷ୍ଣାତ ନହୀଂ ହୈଂ ଐସେ ନିକଟଵର୍ତୀ ଶିଷ୍ଯଜନକୋ, ଧର୍ମୀକୋ ବତଲାନେଵାଲେ କତିପଯ ଧର୍ମୋଂକେ ଦ୍ଵାରା, ଉପଦେଶ କରତେ ହୁଏ ଆଚାର୍ଯୋଂକା — ଯଦ୍ଯପି ଧର୍ମ ଔର ଧର୍ମୀକା ସ୍ଵଭାଵସେ ଅଭେଦ ହୈ ତଥାପି ନାମସେ ଭେଦ କରକେ — ଵ୍ଯଵହାରମାତ୍ରସେ ହୀ ଐସା ଉପଦେଶ ହୈ କି ଜ୍ଞାନୀକେ ଦର୍ଶନ ହୈ, ଜ୍ଞାନ ହୈ, ଚାରିତ୍ର ହୈ . କିନ୍ତୁ ପରମାର୍ଥସେ ଦେଖା ଜାଯେ ତୋ ଅନନ୍ତ ପର୍ଯାଯୋଂକୋ ଏକ ଦ୍ରଵ୍ଯ ପୀ ଗଯା ହୋନେସେ ଜୋ ଏକ ହୈ ଐସେ କୁଛ — ମିଲେ ହୁଏ ଆସ୍ଵାଦଵାଲେ, ଅଭେଦ, ଏକସ୍ଵଭାଵୀ ତତ୍ତ୍ଵ — କା ଅନୁଭଵ କରନେଵାଲେକୋ ଦର୍ଶନ ଭୀ ନହୀଂ ହୈ, ଜ୍ଞାନ ଭୀ ନହୀଂ ହୈ, ଚାରିତ୍ର ଭୀ ନହୀଂ ହୈ, ଏକ ଶୁଦ୍ଧ ଜ୍ଞାଯକ ହୀ ହୈ .
ଭାଵାର୍ଥ : — ଇସ ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମାକେ କର୍ମବନ୍ଧକେ ନିମିତ୍ତସେ ଅଶୁଦ୍ଧତା ହୋତୀ ହୈ, ଯହ ବାତ ତୋ ଦୂର ହୀ ରହୋ, କିନ୍ତୁ ଉସକେ ଦର୍ଶନ, ଜ୍ଞାନ, ଚାରିତ୍ରକେ ଭୀ ଭେଦ ନହୀଂ ହୈ କ୍ଯୋଂକି ଵସ୍ତୁ ଅନନ୍ତଧର୍ମରୂପ ଏକଧର୍ମୀ ହୈ . ପରନ୍ତୁ ଵ୍ଯଵହାରୀ ଜନ ଧର୍ମୋଂକୋ ହୀ ସମଝତେ ହୈଂ, ଧର୍ମୀକୋ ନହୀଂ ଜାନତେ; ଇସଲିଯେ ଵସ୍ତୁକେ କିନ୍ହୀଂ ଅସାଧାରଣ ଧର୍ମୋଂକୋ ଉପଦେଶମେଂ ଲେକର ଅଭେଦରୂପ ଵସ୍ତୁମେଂ ଭୀ ଧର୍ମୋଂକେ ନାମରୂପ ଭେଦକୋ ଉତ୍ପନ୍ନ କରକେ ଐସା ଉପଦେଶ ଦିଯା ଜାତା ହୈ କି ଜ୍ଞାନୀକେ ଦର୍ଶନ ହୈ, ଜ୍ଞାନ ହୈ, ଚାରିତ୍ର ହୈ . ଇସପ୍ରକାର ଅଭେଦମେଂ ଭେଦ କିଯା ଜାତା ହୈ, ଇସଲିଯେ ଵହ ଵ୍ଯଵହାର ହୈ . ଯଦି ପରମାର୍ଥସେ ଵିଚାର କିଯା ଜାଯେ ତୋ ଏକ ଦ୍ରଵ୍ଯ ଅନନ୍ତ ପର୍ଯାଯୋଂକୋ ଅଭେଦରୂପସେ ପୀ କର ବୈଠା ହୈ, ଇସଲିଯେ ଉସମେଂ ଭେଦ ନହୀଂ ହୈ .
ଯହାଁ କୋଈ କହ ସକତା ହୈ କି ପର୍ଯାଯ ଭୀ ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ହୀ ଭେଦ ହୈଂ, ଅଵସ୍ତୁ ନହୀଂ; ତବ ଫି ର ଉନ୍ହେଂ ଵ୍ଯଵହାର କୈସେ କହା ଜା ସକତା ହୈ ? ଉସକା ସମାଧାନ ଯହ ହୈ : — ଯହ ଠୀକ ହୈ, କିନ୍ତୁ ଯହାଁ ଦ୍ରଵ୍ଯଦୃଷ୍ଟିସେ ଅଭେଦକୋ ପ୍ରଧାନ କରକେ ଉପଦେଶ ଦିଯା ହୈ . ଅଭେଦଦୃଷ୍ଟିମେଂ ଭେଦକୋ ଗୌଣ କହନେସେ ହୀ ଅଭେଦ ଭଲୀଭାଁତି ମାଲୂମ ହୋ ସକତା ହୈ . ଇସଲିଯେ ଭେଦକୋ ଗୌଣ କରକେ ଉସେ ଵ୍ଯଵହାର କହା ହୈ . ଯହାଁ ଯହ ଅଭିପ୍ରାଯ ହୈ କି ଭେଦଦୃଷ୍ଟିମେଂ ନିର୍ଵିକଲ୍ପ ଦଶା ନହୀଂ ହୋତୀ ଔର ସରାଗୀକେ ଵିକଲ୍ପ ହୋତେ ରହତେ ହୈଂ; ଇସଲିଯେ ଜହାଁ ତକ ରାଗାଦିକ ଦୂର ନହୀଂ ହୋ ଜାତେ ଵହାଁ ତକ ଭେଦକୋ ଗୌଣ କରକେ ଅଭେଦରୂପ ନିର୍ଵିକଲ୍ପ ଅନୁଭଵ କରାଯା ଗଯା ହୈ . ଵୀତରାଗ ହୋନେକେ ବାଦ ଭେଦାଭେଦରୂପ ଵସ୍ତୁକା ଜ୍ଞାତା ହୋ ଜାତା ହୈ ଵହାଁ ନଯକା ଆଲମ୍ବନ ହୀ ନହୀଂ ରହତା ..୭..
୧୮