ଯଥା ଖଲୁ ମ୍ଲେଚ୍ଛଃ ସ୍ଵସ୍ତୀତ୍ଯଭିହିତେ ସତି ତଥାଵିଧଵାଚ୍ଯଵାଚକସଂବଂଧାଵବୋଧବହିଷ୍କୃତତ୍ଵାନ୍ନ କିଂଚିଦପି ପ୍ରତିପଦ୍ଯମାନୋ ମେଷ ଇଵାନିମେଷୋନ୍ମେଷିତଚକ୍ଷୁଃ ପ୍ରେକ୍ଷତ ଏଵ, ଯଦା ତୁ ସ ଏଵ ତଦେତଦ୍ଭାଷା- ସମ୍ବନ୍ଧୈକାର୍ଥଜ୍ଞେନାନ୍ଯେନ ତେନୈଵ ଵା ମ୍ଲେଚ୍ଛଭାଷାଂ ସମୁଦାଯ ସ୍ଵସ୍ତିପଦସ୍ଯାଵିନାଶୋ ଭଵତୋ ଭଵତ୍ଵିତ୍ଯଭିଧେଯଂ ପ୍ରତିପାଦ୍ଯତେ ତଦା ସଦ୍ଯ ଏଵୋଦ୍ଯଦମନ୍ଦାନନ୍ଦମଯାଶ୍ରୁଝଲଜ୍ଝଲଲ୍ଲୋଚନପାତ୍ରସ୍ତତ୍ପ୍ରତିପଦ୍ଯତ ଏଵ; ତଥା କିଲ ଲୋକୋଽପ୍ଯାତ୍ମେତ୍ଯଭିହିତେ ସତି ଯଥାଵସ୍ଥିତାତ୍ମସ୍ଵରୂପପରିଜ୍ଞାନବହିଷ୍କୃତତ୍ଵାନ୍ନ କିଂଚିଦପି ପ୍ରତିପଦ୍ଯମାନୋ
ଅବ ଯହାଁ ପୁନଃ ଯହ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠା ହୈ କି — ଯଦି ଐସା ହୈ ତୋ ଏକ ପରମାର୍ଥକା ହୀ ଉପଦେଶ ଦେନା ଚାହିଯେ; ଵ୍ଯଵହାର କିସଲିଯେ କହା ଜାତା ହୈ ? ଇସକେ ଉତ୍ତରସ୍ଵରୂପ ଗାଥାସୂତ୍ର କହତେ ହୈଂ : —
ଗାଥାର୍ଥ : — [ଯଥା ] ଜୈସେ [ଅନାର୍ଯଃ ] ଅନାର୍ଯ (ମ୍ଲେଚ୍ଛ) ଜନକୋ [ଅନାର୍ଯଭାଷାଂ ଵିନା ତୁ ] ଅନାର୍ଯଭାଷାକେ ବିନା [ଗ୍ରାହଯିତୁମ୍ ] କିସୀ ଭୀ ଵସ୍ତୁକା ସ୍ଵରୂପ ଗ୍ରହଣ କରାନେକେ ଲିଯେ [ନ ଅପି ଶକ୍ଯଃ ] କୋଈ ସମର୍ଥ ନହୀଂ ହୈ [ତଥା ] ଉସୀପ୍ରକାର [ଵ୍ଯଵହାରେଣ ଵିନା ] ଵ୍ଯଵହାରକେ ବିନା [ପରମାର୍ଥୋପଦେଶନମ୍ ] ପରମାର୍ଥକା ଉପଦେଶ ଦେନା [ଅଶକ୍ଯମ୍ ] ଅଶକ୍ଯ ହୈ .
ଟୀକା : — ଜୈସେ କିସୀ ମ୍ଲେଚ୍ଛସେ ଯଦି କୋଈ ବ୍ରାହ୍ମଣ ‘ସ୍ଵସ୍ତି’ ଐସା ଶବ୍ଦ କହେ ତୋ ଵହ ମ୍ଲେଚ୍ଛ ଉସ ଶବ୍ଦକେ ଵାଚ୍ଯଵାଚକ ସମ୍ବନ୍ଧକୋ ନ ଜାନନେସେ କୁଛ ଭୀ ନ ସମଝକର ଉସ ବ୍ରାହ୍ମଣକୀ ଓର ମେଂଢେକୀ ଭାଂତି ଆଁଖେଂ ଫାଡ଼କର ଟକଟକୀ ଲଗାକର ଦେଖତା ହୀ ରହତା ହୈ, କିନ୍ତୁ ଜବ ବ୍ରାହ୍ମଣକୀ ଔର ମ୍ଲେଚ୍ଛକୀ ଭାଷାକା — ଦୋନୋଂକା ଅର୍ଥ ଜାନନେଵାଲା କୋଈ ଦୂସରା ପୁରୁଷ ଯା ଵହୀ ବ୍ରାହ୍ମଣ ମ୍ଲେଚ୍ଛଭାଷା ବୋଲକର ଉସେ ସମଝାତା ହୈ କି ‘ସ୍ଵସ୍ତି’ ଶବ୍ଦକା ଅର୍ଥ ଯହ ହୈ କି ‘‘ତେରା ଅଵିନାଶୀ କଲ୍ଯାଣ ହୋ’’, ତବ ତତ୍କାଲ ହୀ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲେ ଅତ୍ଯନ୍ତ ଆନନ୍ଦମଯ ଅଶ୍ରୁଓଂସେ ଜିସକେ ନେତ୍ର ଭର ଜାତେ ହୈଂ ଐସା ଵହ ମ୍ଲେଚ୍ଛ ଇସ ‘ସ୍ଵସ୍ତି’ ଶବ୍ଦକେ ଅର୍ଥକୋ ସମଝ ଜାତା ହୈ; ଇସୀପ୍ରକାର ଵ୍ଯଵହାରୀଜନ ଭୀ ‘ଆତ୍ମା’ ଶବ୍ଦକେ