ମେଷ ଇଵାନିମେଷୋନ୍ମେଷିତଚକ୍ଷୁଃ ପ୍ରେକ୍ଷତ ଏଵ, ଯଦା ତୁ ସ ଏଵ ଵ୍ଯଵହାରପରମାର୍ଥପଥପ୍ରସ୍ଥାପିତସମ୍ଯଗ୍ବୋଧ- ମହାରଥରଥିନାନ୍ଯେନ ତେନୈଵ ଵା ଵ୍ଯଵହାରପଥମାସ୍ଥାଯ ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରାଣ୍ଯତତୀତ୍ଯାତ୍ମେତ୍ଯାତ୍ମପଦସ୍ଯାଭିଧେଯଂ ପ୍ରତିପାଦ୍ଯତେ ତଦା ସଦ୍ଯ ଏଵୋଦ୍ଯଦମଂଦାନଂଦାନ୍ତଃସୁନ୍ଦରବନ୍ଧୁରବୋଧତରଂଗସ୍ତତ୍ପ୍ରତିପଦ୍ଯତ ଏଵ . ଏଵଂ ମ୍ଲେଚ୍ଛ- ସ୍ଥାନୀଯତ୍ଵାଜ୍ଜଗତୋ ଵ୍ଯଵହାରନଯୋଽପି ମ୍ଲେଚ୍ଛଭାଷାସ୍ଥାନୀଯତ୍ଵେନ ପରମାର୍ଥପ୍ରତିପାଦକତ୍ଵାଦୁପନ୍ଯସନୀଯଃ . ଅଥ ଚ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ନ ମ୍ଲେଚ୍ଛିତଵ୍ଯ ଇତି ଵଚନାଦ୍ଵଯଵହାରନଯୋ ନାନୁସର୍ତଵ୍ଯଃ .
କ ହନେ ପର ‘ଆତ୍ମା’ ଶବ୍ଦକେ ଅର୍ଥକା ଜ୍ଞାନ ନ ହୋନେସେ କୁଛ ଭୀ ନ ସମଝକର ମେଂଢେକୀ ଭାଂତି ଆଁଖେଂ ଫାଡ଼କର ଟକଟକୀ ଲଗାକର ଦେଖତା ରହତା ହୈ, କିନ୍ତୁ ଜବ ଵ୍ଯଵହାର-ପରମାର୍ଥ ମାର୍ଗ ପର ସମ୍ଯଗ୍ଜ୍ଞାନରୂପୀ ମହାରଥକୋ ଚଲାନେଵାଲେ ସାରଥୀ ସମାନ ଅନ୍ଯ କୋଈ ଆଚାର୍ଯ ଅଥଵା ‘ଆତ୍ମା’ ଶବ୍ଦକୋ କହନେଵାଲା ସ୍ଵଯଂ ହୀ ଵ୍ଯଵହାରମାର୍ଗମେଂ ରହତା ହୁଆ ଆତ୍ମା ଶବ୍ଦକା ଯହ ଅର୍ଥ ବତଲାତା ହୈ କି — ‘‘ଦର୍ଶନ, ଜ୍ଞାନ, ଚାରିତ୍ରକୋ ଜୋ ସଦା ପ୍ରାପ୍ତ ହୋ ଵହ ଆତ୍ମା ହୈ’’, ତବ ତତ୍କାଲ ହୀ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲେ ଅତ୍ଯନ୍ତ ଆନନ୍ଦସେ ଜିସକେ ହୃଦଯମେଂ ସୁନ୍ଦର ବୋଧତରଂଗେଂ (ଜ୍ଞାନତରଂଗେଂ) ଉଛଲନେ ଲଗତୀ ହୈଂ ଐସା ଵହ ଵ୍ଯଵହାରୀଜନ ଉସ ‘ଆତ୍ମା’ ଶବ୍ଦକେ ଅର୍ଥକୋ ଅଚ୍ଛୀ ତରହ ସମଝ ଲେତା ହୈ . ଇସପ୍ରକାର ଜଗତ ତୋ ମ୍ଲେଚ୍ଛକେ ସ୍ଥାନ ପର ହୋନେସେ, ଔର ଵ୍ଯଵହାରନଯ ଭୀ ମ୍ଲେଚ୍ଛଭାଷାକେ ସ୍ଥାନ ପର ହୋନେସେ ପରମାର୍ଥକା ପ୍ରତିପାଦକ (କହନେଵାଲା) ହୈ ଇସଲିଯେ, ଵ୍ଯଵହାରନଯ ସ୍ଥାପିତ କରନେ ଯୋଗ୍ଯ ହୈ; କିନ୍ତୁ ବ୍ରାହ୍ମଣକୋ ମ୍ଲେଚ୍ଛ ନହୀଂ ହୋ ଜାନା ଚାହିଏ — ଇସ ଵଚନସେ ଵହ (ଵ୍ଯଵହାରନଯ) ଅନୁସରଣ କରନେ ଯୋଗ୍ଯ ନହୀଂ ହୈ .
ଭାଵାର୍ଥ : — ଲୋଗ ଶୁଦ୍ଧନଯକୋ ନହୀଂ ଜାନତେ, କ୍ଯୋଂକି ଶୁଦ୍ଧନଯକା ଵିଷଯ ଅଭେଦ ଏକରୂପ ଵସ୍ତୁ ହୈ; କିନ୍ତୁ ଵେ ଅଶୁଦ୍ଧନଯକୋ ହୀ ଜାନତେ ହୈଂ, କ୍ଯୋଂକି ଉସକା ଵିଷଯ ଭେଦରୂପ ଅନେକ ପ୍ରକାର ହୈ; ଇସଲିଯେ ଵେ ଵ୍ଯଵହାରକେ ଦ୍ଵାରା ହୀ ପରମାର୍ଥକୋ ସମଝ ସକତେ ହୈଂ . ଅତଃ ଵ୍ଯଵହାରନଯକୋ ପରମାର୍ଥକା କହନେଵାଲା ଜାନକର ଉସକା ଉପଦେଶ କିଯା ଜାତା ହୈ . ଇସକା ଅର୍ଥ ଯହ ନହୀଂ ସମଝନା ଚାହିଏ କି ଯହାଁ ଵ୍ଯଵହାରକା ଆଲମ୍ବନ କରାତେ ହୈଂ, ପ୍ରତ୍ଯୁତ ଵ୍ଯଵହାରକା ଆଲମ୍ବନ ଛୁଡ଼ାକର ପରମାର୍ଥମେଂ ପହୁଁଚାତେ ହୈଂ, — ଯହ ସମଝନା ଚାହିଯେ ..୮..
ଅବ, ପ୍ରଶ୍ନ ଯହ ହୋତା ହୈ କି ଵ୍ଯଵହାରନଯ ପରମାର୍ଥକା ପ୍ରତିପାଦକ କୈସେ ହୈ ? ଇସକେ ଉତ୍ତରସ୍ଵରୂପ ଗାଥାସୂତ୍ର କହତେ ହୈଂ : —
୨୦