ଵ୍ଯଵହାରେଣ ସାଧୁନା ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରାଣି ନିତ୍ଯମୁପାସ୍ଯାନୀତି ପ୍ରତିପାଦ୍ଯତେ . ତାନି ପୁନସ୍ତ୍ରୀଣ୍ଯପି ପରମାର୍ଥେନାତ୍ମୈକ ଏଵ, ଵସ୍ତ୍ଵନ୍ତରାଭାଵାତ୍ . ଯଥା ଦେଵଦତ୍ତସ୍ଯ କସ୍ଯଚିତ୍ ଜ୍ଞାନଂ ଶ୍ରଦ୍ଧାନମନୁଚରଣଂ ଚ ଦେଵଦତ୍ତସ୍ଵଭାଵାନତିକ୍ରମାଦ୍ଦେଵଦତ୍ତ ଏଵ, ନ ଵସ୍ତ୍ଵନ୍ତରମ୍; ତଥାତ୍ମନ୍ଯପ୍ଯାତ୍ମନୋ ଜ୍ଞାନଂ ଶ୍ରଦ୍ଧାନମନୁଚରଣଂ ଚାତ୍ମସ୍ଵଭାଵାନତିକ୍ରମାଦାତ୍ମୈଵ, ନ ଵସ୍ତ୍ଵନ୍ତରମ୍ . ତତ ଆତ୍ମା ଏକ ଏଵୋପାସ୍ଯ ଇତି ସ୍ଵଯମେଵ ପ୍ରଦ୍ଯୋତତେ . ସ କିଲ —
ସେଵନ କରନେ ଯୋଗ୍ଯ ହୈ — ଇସପ୍ରକାର ସ୍ଵଯଂ ଉଦ୍ଦେଶ ରଖକର ଦୂସରୋଂକୋ ଵ୍ଯଵହାରସେ ପ୍ରତିପାଦନ କରତେ ହୈଂ କି ‘ସାଧୁ ପୁରୁଷକୋ ଦର୍ଶନ, ଜ୍ଞାନ, ଚାରିତ୍ର ସଦା ସେଵନ କରନେ ଯୋଗ୍ଯ ହୈ’ . କିନ୍ତୁ ପରମାର୍ଥସେ ଦେଖା ଜାଯେ ତୋ ଯହ ତୀନୋଂ ଏକ ଆତ୍ମା ହୀ ହୈଂ, କ୍ଯୋଂକି ଵେ ଅନ୍ଯ ଵସ୍ତୁ ନହୀଂ — କିନ୍ତୁ ଆତ୍ମାକୀ ହୀ ପର୍ଯାଯ ହୈଂ . ଜୈସେ କିସୀ ଦେଵଦତ୍ତ ନାମକ ପୁରୁଷକେ ଜ୍ଞାନ, ଶ୍ରଦ୍ଧାନ ଔର ଆଚରଣ, ଦେଵଦତ୍ତକେ ସ୍ଵଭାଵକା ଉଲ୍ଲଂଘନ ନ କରନେସେ, (ଵେ) ଦେଵଦତ୍ତ ହୀ ହୈଂ, — ଅନ୍ଯ ଵସ୍ତୁ ନହୀଂ, ଇସୀପ୍ରକାର ଆତ୍ମାମେଂ ଭୀ ଆତ୍ମାକେ ଜ୍ଞାନ, ଶ୍ରଦ୍ଧାନ ଔର ଆଚରଣ, ଆତ୍ମାକେ ସ୍ଵଭାଵକା ଉଲ୍ଲଂଘନ ନ କରନେସେ, ଆତ୍ମା ହୀ ହୈଂ — ଅନ୍ଯ ଵସ୍ତୁ ନହୀଂ . ଇସଲିଯେ ଯହ ସ୍ଵଯମେଵ ସିଦ୍ଧ ହୋତା ହୈ କି ଏକ ଆତ୍ମା ହୀ ସେଵନ କରନେ ଯୋଗ୍ଯ ହୈ .
ଭାଵାର୍ଥ : — ଦର୍ଶନ, ଜ୍ଞାନ, ଚାରିତ୍ର — ତୀନୋଂ ଆତ୍ମାକୀ ହୀ ପର୍ଯାଯ ହୈଂ, କୋଈ ଭିନ୍ନ ଵସ୍ତୁ ନହୀଂ ହୈଂ, ଇସଲିଯେ ସାଧୁ ପୁରୁଷୋଂକୋ ଏକ ଆତ୍ମାକା ହୀ ସେଵନ କରନା ଯହ ନିଶ୍ଚଯ ହୈ ଔର ଵ୍ଯଵହାରସେ ଦୂସରୋଂକୋ ଭୀ ଯହୀ ଉପଦେଶ କରନା ଚାହିଏ ..୧୬..
ଅବ, ଇସୀ ଅର୍ଥକା କଲଶରୂପ ଶ୍ଲୋକ କହତେ ହୈଂ : —
ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : — [ପ୍ରମାଣତଃ ] ପ୍ରମାଣଦୃଷ୍ଟିସେ ଦେଖା ଜାଯେ ତୋ [ଆତ୍ମା ] ଯହ ଆତ୍ମା [ସମମ୍ ମେଚକଃ ଅମେଚକଃ ଚ ଅପି ] ଏକ ହୀ ସାଥ ଅନେକ ଅଵସ୍ଥାରୂପ (‘ମେଚକ’) ଭୀ ହୈ ଔର ଏକ ଅଵସ୍ଥାରୂପ (‘ଅମେଚକ’) ଭୀ ହୈ, [ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ-ଚାରିତ୍ରୈଃ ତ୍ରିତ୍ଵାତ୍ ] କ୍ଯୋଂକି ଇସେ ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ- ଚାରିତ୍ରସେ ତୋ ତ୍ରିତ୍ଵ (ତୀନପନା) ହୈ ଔର [ସ୍ଵଯମ୍ ଏକତ୍ଵତଃ ] ଅପନେସେ ଅପନେକୋ ଏକତ୍ଵ ହୈ .
ଭାଵାର୍ଥ : — ପ୍ରମାଣଦୃଷ୍ଟିମେଂ ତ୍ରିକାଲସ୍ଵରୂପ ଵସ୍ତୁ ଦ୍ରଵ୍ଯପର୍ଯାଯରୂପ ଦେଖୀ ଜାତୀ ହୈ, ଇସଲିଯେ ଆତ୍ମାକୋ ଭୀ ଏକ ହୀ ସାଥ ଏକ-ଅନେକସ୍ଵରୂପ ଦେଖନା ଚାହିଏ .୧୬.
ଅବ, ନଯଵିଵକ୍ଷା କହତେ ହୈଂ : —