ਧੀਰੋਦਾਤ੍ਤਮਨਾਕੁਲਂ ਵਿਲਸਤਿ ਜ੍ਞਾਨਂ ਮਨੋ ਹ੍ਲਾਦਯਤ੍ ..੩੩..
ਅਬ ਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯ ਔਰ ਅਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯ — ਵੇ ਦੋਨੋਂ ਏਕ ਹੋਕਰ ਰਂਗਭੂਮਿਮੇਂ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਤੇ ਹੈਂ .
ਇਸਕੇ ਪ੍ਰਾਰਮ੍ਭਮੇਂ ਮਂਗਲਕੇ ਆਸ਼ਯਸੇ (ਕਾਵ੍ਯ ਦ੍ਵਾਰਾ) ਆਚਾਰ੍ਯਦੇਵ ਜ੍ਞਾਨਕੀ ਮਹਿਮਾ ਕਰਤੇ ਹੈਂ ਕਿ ਸਰ੍ਵ ਵਸ੍ਤੁਓਂਕੋ ਜਾਨਨੇਵਾਲਾ ਯਹ ਜ੍ਞਾਨ ਹੈ ਵਹ ਜੀਵ-ਅਜੀਵਕੇ ਸਰ੍ਵ ਸ੍ਵਾਂਗੋਂਕੋ ਭਲੀਭਾਨ੍ਤਿ ਪਹਿਚਾਨਤਾ ਹੈ . ਐਸਾ (ਸਭੀ ਸ੍ਵਾਂਗੋਂਕੋ ਜਾਨਨੇਵਾਲਾ) ਸਮ੍ਯਗ੍ਜ੍ਞਾਨ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਤਾ ਹੈ — ਇਸ ਅਰ੍ਥਰੂਪ ਕਾਵ੍ਯ ਕ ਹਤੇ ਹੈਂ : —
ਸ਼੍ਲੋਕਾਰ੍ਥ : — [ਜ੍ਞਾਨਂ ] ਜ੍ਞਾਨ ਹੈ ਵਹ [ਮਨੋ ਹ੍ਲਾਦਯਤ੍ ] ਮਨਕੋ ਆਨਨ੍ਦਰੂਪ ਕਰਤਾ ਹੁਆ [ਵਿਲਸਤਿ ] ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਤਾ ਹੈ . ਵਹ [ਪਾਰ੍ਸ਼ਦਾਨ੍ ] ਜੀਵ-ਅਜੀਵਕੇ ਸ੍ਵਾਂਗਕੋ ਦੇਖਨੇਵਾਲੇ ਮਹਾਪੁਰੁਸ਼ੋਂਕੋ [ਜੀਵ-ਅਜੀਵ-ਵਿਵੇਕ-ਪੁਸ਼੍ਕਲ-ਦ੍ਰੁਸ਼ਾ ] ਜੀਵ-ਅਜੀਵਕੇ ਭੇਦਕੋ ਦੇਖਨੇਵਾਲੀ ਅਤਿ ਉਜ੍ਜ੍ਵਲ ਨਿਰ੍ਦੋਸ਼ ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ [ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਯਯਤ੍ ] ਭਿਨ੍ਨ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੀ ਪ੍ਰਤੀਤਿ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਕਰ ਰਹਾ ਹੈ . [ਆਸਂਸਾਰ-ਨਿਬਦ੍ਧ-ਬਨ੍ਧਨ -ਵਿਧਿ-ਧ੍ਵਂਸਾਤ੍ ] ਅਨਾਦਿ ਸਂਸਾਰਸੇ ਜਿਨਕਾ ਬਨ੍ਧਨ ਦ੍ਰੁਢ ਬਨ੍ਧਾ ਹੁਆ ਹੈ ਐਸੇ ਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣਾਦਿ ਕਰ੍ਮੋਂਕੇ ਨਾਸ਼ਸੇ [ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਂ ] ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧ ਹੁਆ ਹੈ, [ਸ੍ਫੁ ਟਤ੍ ] ਸ੍ਫੁ ਟ ਹੁਆ ਹੈ — ਜੈਸੇ ਫੂ ਲਕੀ ਕਲੀ ਖਿਲਤੀ ਹੈ ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਵਿਕਾਸਰੂਪ ਹੈ . ਔਰ [ਆਤ੍ਮ-ਆਰਾਮਮ੍ ] ਉਸਕਾ ਰਮਣ ਕਰਨੇਕਾ ਕ੍ਰੀੜਾਵਨ ਆਤ੍ਮਾ ਹੀ ਹੈ, ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਉਸਮੇਂ ਅਨਨ੍ਤ ਜ੍ਞੇਯੋਂਕੇ ਆਕਾਰ ਆ ਕਰ ਝਲਕਤੇ ਹੈਂ ਤਥਾਪਿ ਵਹ ਸ੍ਵਯਂ ਅਪਨੇ ਸ੍ਵਰੂਪਮੇਂ ਹੀ ਰਮਤਾ ਹੈ; [ਅਨਨ੍ਤਧਾਮ ] ਉਸਕਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਅਨਨ੍ਤ ਹੈ; ਔਰ ਵਹ [ਅਧ੍ਯਕ੍ਸ਼ੇਣ ਮਹਸਾ ਨਿਤ੍ਯ-ਉਦਿਤਂ ] ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ ਤੇਜਸੇ ਨਿਤ੍ਯ ਉਦਯਰੂਪ ਹੈ . ਤਥਾ ਵਹ [ਧੀਰੋਦਾਤ੍ਤਮ੍ ] ਧੀਰ ਹੈ, ਉਦਾਤ੍ਤ (ਉਚ੍ਚ) ਹੈ ਔਰ ਇਸੀਲਿਏ [ਅਨਾਕੁਲਂ ] ਅਨਾਕੁਲ ਹੈ — ਸਰ੍ਵ ਇਚ੍ਛਾਓਂਸੇ ਰਹਿਤ ਨਿਰਾਕੁਲ ਹੈ . (ਯਹਾਁ ਧੀਰ, ਉਦਾਤ੍ਤ, ਅਨਾਕੁਲ — ਯਹ ਤੀਨ
੮੬