ਕਵਲੀਕ੍ਰੁਤ੍ਯਾਤ੍ਯਨ੍ਤਸੌਹਿਤ੍ਯਮਨ੍ਥਰੇਣੇਵ ਸਕਲਕਾਲਮੇਵ ਮਨਾਗਪ੍ਯਵਿਚਲਿਤਾਨਨ੍ਯਸਾਧਾਰਣਤਯਾ ਸ੍ਵਭਾਵਭੂਤੇਨ
ਸ੍ਵਯਮਨੁਭੂਯਮਾਨੇਨ ਚੇਤਨਾਗੁਣੇਨ ਨਿਤ੍ਯਮੇਵਾਨ੍ਤਃਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨਤ੍ਵਾਤ੍ ਚੇਤਨਾਗੁਣਸ਼੍ਚ; ਸ ਖਲੁ
ਭਗਵਾਨਮਲਾਲੋਕ ਇਹੈਕਸ਼੍ਟਂਕੋਤ੍ਕੀਰ੍ਣਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਜ੍ਯੋਤਿਰ੍ਜੀਵਃ .
ਸ੍ਫੁ ਟਤਰਮਵਗਾਹ੍ਯ ਸ੍ਵਂ ਚ ਚਿਚ੍ਛਕ੍ਤਿਮਾਤ੍ਰਮ੍ .
ਕਲਯਤੁ ਪਰਮਾਤ੍ਮਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਨ੍ਯਨਨ੍ਤਮ੍ ..੩੫..
ਵ੍ਯਕ੍ਤਤਾਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਉਦਾਸੀਨਰੂਪਸੇ ਪ੍ਰਦ੍ਯੋਤਮਾਨ (ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ) ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਅਵ੍ਯਕ੍ਤ ਹੈ .੬. ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਛਹ ਹੇਤੁਓਂਸੇ ਅਵ੍ਯਕ੍ਤਤਾ ਸਿਦ੍ਧ ਕੀ ਹੈ .
ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਰਸ, ਰੂਪ, ਗਨ੍ਧ, ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼, ਸ਼ਬ੍ਦ, ਸਂਸ੍ਥਾਨ ਔਰ ਵ੍ਯਕ੍ਤਤਾਕਾ ਅਭਾਵ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ ਸ੍ਵਸਂਵੇਦਨਕੇ ਬਲਸੇ ਸ੍ਵਯਂ ਸਦਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ ਹੋਨੇਸੇ ਅਨੁਮਾਨਗੋਚਰਮਾਤ੍ਰਤਾਕੇ ਅਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ (ਜੀਵਕੋ) ਅਲਿਂਗਗ੍ਰਹਣ ਕਹਾ ਜਾਤਾ ਹੈ .
ਅਪਨੇ ਅਨੁਭਵਮੇਂ ਆਨੇਵਾਲੇ ਚੇਤਨਾਗੁਣਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਸਦਾ ਹੀ ਅਨ੍ਤਰਙ੍ਗਮੇਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ (ਜੀਵ) ਚੇਤਨਾਗੁਣਵਾਲਾ ਹੈ . ਚੇਤਨਾਗੁਣ ਕੈਸਾ ਹੈ ? ਜੋ ਸਮਸ੍ਤ ਵਿਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਯੋਂਕੋ (ਜੀਵਕੋ ਅਨ੍ਯ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਮਾਨਨੇਰੂਪ ਝਗੜੋਂਕੋ) ਨਾਸ਼ ਕਰਨੇਵਾਲਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ ਅਪਨਾ ਸਰ੍ਵਸ੍ਵ ਭੇਦਜ੍ਞਾਨੀ ਜੀਵੋਂਕੋ ਸੌਂਪ ਦਿਯਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਮਸ੍ਤ ਲੋਕਾਲੋਕਕੋ ਗ੍ਰਾਸੀਭੂਤ ਕਰਕੇ ਮਾਨੋਂ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਤ੍ਰੁਪ੍ਤਿਸੇ ਉਪਸ਼ਾਨ੍ਤ ਹੋ ਗਯਾ ਹੋ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਸ੍ਵਰੂਪਸੌਖ੍ਯਸੇ ਤ੍ਰੁਪ੍ਤ-ਤ੍ਰੁਪ੍ਤ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਸ੍ਵਰੂਪਮੇਂਸੇ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਨੇਕਾ ਅਨੁਦ੍ਯਮੀ ਹੋ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ) ਸਰ੍ਵ ਕਾਲਮੇਂ ਕਿਂਚਿਤ੍ਮਾਤ੍ਰ ਭੀ ਚਲਾਯਮਾਨ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ ਔਰ ਇਸ ਤਰਹ ਸਦਾ ਹੀ ਲੇਸ਼ ਮਾਤ੍ਰ ਭੀ ਨਹੀਂ ਚਲਿਤ ਐਸੀ ਅਨ੍ਯਦ੍ਰਵ੍ਯਸੇ ਅਸਾਧਾਰਣਤਾ ਹੋਨੇਸੇ ਜੋ (ਅਸਾਧਾਰਣ) ਸ੍ਵਭਾਵਭੂਤ ਹੈ
.
— ਐਸਾ ਚੈਤਨ੍ਯਰੂਪ ਪਰਮਾਰ੍ਥਸ੍ਵਰੂਪ ਜੀਵ ਹੈ . ਜਿਸਕਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨਿਰ੍ਮਲ ਹੈ ਐਸਾ ਯਹ ਭਗਵਾਨ ਇਸ ਲੋਕਮੇਂ ਏਕ, ਟਙ੍ਕੋਤ੍ਕੀਰ੍ਣ, ਭਿਨ੍ਨ ਜ੍ਯੋਤਿਰੂਪ ਬਿਰਾਜਮਾਨ ਹੈ ..੪੯..
ਅਬ ਇਸੀ ਅਰ੍ਥਕਾ ਕਲਸ਼ਰੂਪ ਕਾਵ੍ਯ ਕਹਕਰ ਐਸੇ ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਅਨੁਭਵਕੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਕਰਤੇ ਹੈਂ : —
ਸ਼੍ਲੋਕਾਰ੍ਥ : — [ਚਿਤ੍-ਸ਼ਕ੍ਤਿ -ਰਿਕ੍ਤਂ ] ਚਿਤ੍ਸ਼ਕ੍ਤਿਸੇ ਰਹਿਤ [ਸਕਲਮ੍ ਅਪਿ ] ਅਨ੍ਯ ਸਮਸ੍ਤ ਭਾਵੋਂਕੋ [ਅਹ੍ਨਾਯ ] ਮੂਲਸੇ [ਵਿਹਾਯ ] ਛੋੜਕਰ [ਚ ] ਔਰ [ਸ੍ਫੁ ਟਤਰਮ੍ ] ਪ੍ਰਗਟਰੂਪਸੇ [ਸ੍ਵਂ ਚਿਤ੍-
੧੦੨