ప్రోన్మగ్న ఏష భగవానవబోధసిన్ధుః ..౩౨..
ఉసకా స్వరూప దిఖాఈ నహీం దేతా థా; అబ విభ్రమ దూర హో జానేసే యథాస్వరూప (జ్యోంకా త్యోం స్వరూప) ప్రగట హో గయా; ఇసలిఏ ‘అబ ఉసకే వీతరాగ విజ్ఞానరూప శాన్తరసమేం ఏక హీ సాథ సర్వ లోక మగ్న హోఓ’ ఇసప్రకార ఆచార్యదేవనే ప్రేరణా కీ హై . అథవా ఇసకా అర్థ యహ భీ హై కి జబ ఆత్మాకా అజ్ఞాన దూర హోతా హై తబ కేవలజ్ఞాన ప్రగట హోతా హై ఔర కేవలజ్ఞాన ప్రగట హోనే పర సమస్త లోకమేం రహనేవాలే పదార్థ ఏక హీ సమయ జ్ఞానమేం ఝలకతే హైం ఉసే సమస్త లోక దేఖో .౩౨.
ఇసప్రకార ఇస సమయప్రాభృతగ్రన్థకీ ఆత్మఖ్యాతి నామక టీకామేం టీకాకారనే పూర్వరఙ్గస్థల కహా .
యహాఁ టీకాకారకా యహ ఆశయ హై కి ఇస గ్రన్థకో అలఙ్కారసే నాటకరూపమేం వర్ణన కియా హై . నాటకమేం పహలే రఙ్గభూమి రచీ జాతీ హై . వహాఁ దేఖనేవాలే నాయక తథా సభా హోతీ హై ఔర నృత్య (నాటయ, నాటక) కరనేవాలే హోతే హైం జో వివిధ ప్రకారకే స్వాంగ రచతే హైం తథా శ్రృఙ్గారాదిక ఆఠ రసోంకా రూప దిఖలాతే హైం . వహాఁ శ్రృంగార, హాస్య, రౌద్ర, కరుణా, వీర, భయానక, బీభత్స ఔర అద్భుత — యహ ఆఠ రస లౌకిక రస హైం; నాటకమేం ఇన్హీంకా అధికార హై . నవవాఁ శాన్తరస హై జో కి అలౌకిక హై; నృత్యమేం ఉసకా అధికార నహీం హై . ఇన రసోంకే స్థాయీ భావ, సాత్త్విక భావ, అనుభావీ భావ, వ్యభిచారీ భావ ఔర ఉనకీ దృష్టి ఆదికా వర్ణన రసగ్రన్థోంమేం హై వహాఁసే జాన లేనా . సామాన్యతయా రసకా యహ స్వరూప హై కి జ్ఞానమేం జో జ్ఞేయ ఆయా ఉసమేం జ్ఞాన తదాకార హో జాయ, ఉసమేం పురుషకా భావ లీన హో జాయ ఔర అన్య జ్ఞేయకీ ఇచ్ఛా నహీం రహే సో రస హై . ఉన ఆఠ రసోంకా రూప నృత్యమేం నృత్యకార బతలాతే హైం; ఔర ఉనకా వర్ణన కరతే హుఏ కవీశ్వర జబ అన్య రసకో అన్య రసకే సమాన కర భీ వర్ణన కరతే హైం తబ అన్య రసకా అన్య రస అఙ్గభూత హోనేసే తథా అన్యభావ రసోంకా అఙ్గ హోనేసే, రసవత్ ఆది అలఙ్కారసే ఉసే నృత్యరూపమేం వర్ణన కియా జాతా హై .
యహాఁ పహలే రంగభూమిస్థల కహా . వహాఁ దేఖనేవాలే తో సమ్యగ్దృష్టి పురుష హైం ఔర అన్య మిథ్యాదృష్టి పురుషోంకీ సభా హై, ఉనకో దిఖలాతే హైం . నృత్య కరనేవాలే జీవ-అజీవ పదార్థ హైం ఔర దోనోంకా ఏకపనా, కర్తాకర్మపనా ఆది ఉనకే స్వాంగ హైం . ఉనమేం వే పరస్పర అనేకరూప హోతే హైం, — ఆఠ రసరూప హోకర పరిణమన కరతే హైం, సో వహ నృత్య హై . వహాఁ సమ్యగ్దృష్టి దర్శక జీవ-అజీవకే భిన్న స్వరూపకో జానతా హై; వహ తో ఇన సబ స్వాంగోంకో కర్మకృత జానకర శాన్త రసమేం హీ మగ్న హై ఔర మిథ్యాదృష్టి జీవ-అజీవకా భేద నహీం జానతే, ఇసలియే వే ఇన స్వాంగోంకో హీ యథార్థ జానకర ఉసమేం లీన హో జాతే హైం . ఉన్హేం సమ్యగ్దృష్టి యథార్థ స్వరూప బతలాకర, ఉనకా భ్రమ మిటాకర, ఉన్హేం
౮౪