మైం ఇస శాస్త్రమేం సమస్త నిజ వైభవసే (ఆగమ, యుక్తి, పరమ్పరా ఔర అనుభవసే) కహూఁగా.’ ఇస ప్రతిజ్ఞాకే అనుసార ఆచార్యదేవ ఇస శాస్త్రమేం ఆత్మాకా ఏకత్వ — పర-ద్రవ్యసే ఔర పరభావోంసే భిన్నతా — సమఝాతే హైం. వే కహతే హైం కి ‘జో ఆత్మాకో అబద్ధస్పృష్ట, అనన్య, నియత, అవిశేష ఔర అసంయుక్త దేఖతే హైం వే సమగ్ర జినశాసనకో దేఖతే హైం’. ఔర భీ వే కహతే హైం కి ‘ఐసా నహీం దేఖనేవాలే అజ్ఞానీకే సర్వ భావ అజ్ఞానమయ హైం’. ఇస ప్రకార, జహాఁ తక జీవకో స్వయంకీ శుద్ధతాకా అనుభవ నహీం హోతా వహాఁ తక వహ మోక్షమార్గీ నహీం హై; భలే హీ వహ వ్రత, సమితి, గుప్తి ఆది వ్యవహారచారిత్ర పాలతా హో ఔర సర్వ ఆగమ భీ పఢ చుకా హో. జిసకో శుద్ధ ఆత్మాకా అనుభవ వర్తతా హై వహ హీ సమ్యగ్దృష్టి హై. రాగాదికే ఉదయమేం సమ్యక్త్వీ జీవ కభీ ఏకాకారరూప పరిణమతా నహీం హైం, పరన్తు ఐసా అనుభవతా హై కి ‘యహ, పుద్గలకర్మరూప రాగకే విపాకరూప ఉదయ హై; వహ మేరా భావ నహీం హైం, మైం తో ఏక జ్ఞాయకభావ హూఁ.’ యహాఁ ప్రశ్న హోగా కి రాగాదిభావ హోనే పర భీ ఆత్మా శుద్ధ కైసే హో సకతా హై ? ఉత్తరమేం స్ఫ టికమణికా దృష్టాన్త దియా గయా హై. జైసే స్ఫ టికమణి లాల కపడేకే సంయోగసే లాల దిఖాఈ దేతా హై — హోతా హై తో భీ స్ఫ టికమణికే స్వభావకీ దృష్టిసే దేఖనే పర స్ఫ టికమణినే నిర్మలపనా ఛోడా నహీం హై, ఉసీ ప్రకార ఆత్మా రాగాది కర్మోదయకే సంయోగసే రాగీ దిఖాఈ దేతా హై — హోతా హై తో భీ శుద్ధనయకీ దృష్టిసే ఉసనే శుద్ధతా ఛోడీ నహీం హై. పర్యాయదృష్టిసే అశుద్ధతా వర్తతీ హోనే పర భీ ద్రవ్యదృష్టిసే శుద్ధతాకా అనుభవ హో సకతా హై. వహ అనుభవ చతుర్థ గుణస్థాన మేం హోతా హై. ఇససే వాచకకో సమఝమేం ఆయేగా కి సమ్యగ్దర్శన కితనా దుష్కర హై. సమ్యగ్దృష్టికా పరిణమన హీ పలట గయా హోతా హై. వహ చాహే జో కార్య కరతే హుఏ భీ శుద్ధ ఆత్మాకో హీ అనుభవతా హై. జైసే లోలుపీ మనుష్య నమక ఔర శాకకే స్వాదకా భేద నహీం కర సకతా, ఉసీ ప్రకార అజ్ఞానీ జ్ఞానకా ఔర రాగకా భేద నహీం కర సకతా, జైసే అలుబ్ధ మనుష్య శాకసే నమకకా భిన్న స్వాద లే సకతా హై ఉసీ ప్రకార సమ్యగ్దృష్టి రాగసే జ్ఞానకో భిన్న హీ అనుభవతా హై. అబ యహ ప్రశ్న హోతా హై కి ఐసా సమ్యగ్దర్శన కిస ప్రకార ప్రాప్త కియా జా సకతా హై అర్థాత్ రాగ ఔర ఆత్మాకీ భిన్నతా కిస ప్రకార అనుభవాంశపూర్వక సమఝమేం ఆయే ? ఆచార్య భగవాన్ ఉత్తర దేతే హైం కి — ప్రజ్ఞారూపీ ఛైనీసే ఛేదనే పర వే దోంనో భిన్న హో జాతే హైం, అర్థాత్ జ్ఞానసే హీ — వస్తుకే యథార్థ స్వరూప కీ పహచానసే హీ — , అనాదికాలసే రాగద్వేషకే సాథ ఏకాకారరూప పరిణమతా ఆత్మా భిన్నపనే పరిణమనే లగతా హై; ఇససే అన్య దూసరా కోఈ ఉపాయ నహీం హై. ఇసలియే ప్రత్యేక జీవకో వస్తుకే యథార్థ స్వరూపకీ పహిచాన కరనేకా ప్రయత్న సదా కర్తవ్య హై.
ఇస శాస్త్రకా ముఖ్య ఉద్దేశ యథార్థ ఆత్మస్వరూపకీ పహిచాన కరానా హై. ఇస ఉద్దేశకీ పూర్తికే లియే ఇస శాస్త్రమేం ఆచార్యభగవాననే అనేక విషయోంకా నిరూపణ కియా హై. జీవ ఔర పుద్గలకే నిమిత్త-నైమిత్తికపనా హోనే పర భీ దోనోంకా అత్యన్త స్వతన్త్ర పరిణమన, జ్ఞానీకో రాగ-ద్వేషకా అకర్తా- అభోక్తాపనా, అజ్ఞానీకో రాగద్వేషకా కర్తాభోక్తాపనా, సాంఖ్యదర్శనకీ ఏకాన్తికతా, గుణస్థాన- ఆరోహణమేం భావకా ఔర ద్రవ్యకా నిమిత్త-నైమిత్తికపనా, వికారరూప పరిణమన కరనేమేం అజ్ఞానీకా