మచలితమనుభూతిం యే స్వతో వాన్యతో వా .
ర్ముకురవదవికారాః సన్తతం స్యుస్త ఏవ ..౨౧..
భావార్థ : — జైసే స్పర్శాదిమేం పుదగలకా ఔర పుద్గలమేం స్పర్శాదికా అనుభవ హోతా హై అర్థాత్ దోనోం ఏకరూప అనుభవమేం ఆతే హైం, ఉసీప్రకార జబ తక ఆత్మాకో, కర్మ-నోకర్మమేం ఆత్మాకీ ఔర ఆత్మామేం కర్మ-నోకర్మకీ భ్రాన్తి హోతీ హై అర్థాత్ దోనోం ఏకరూప భాసిత హోతే హైం, తబ తక తో వహ అప్రతిబుద్ధ హై : ఔర జబ వహ యహ జానతా హై కి ఆత్మా తో జ్ఞాతా హీ హై ఔర కర్మ-నోకర్మ పుద్గలకే హీ హైం తభీ వహ ప్రతిబుద్ధ హోతా హై . జైసే దర్పణమేం అగ్నికీ జ్వాలా దిఖాఈ దేతీ హై వహాం యహ జ్ఞాత హోతా హై కి ‘‘జ్వాలా తో అగ్నిమేం హీ హై, వహ దర్పణమేం ప్రవిష్ట నహీం హై, ఔర జో దర్పణమేం దిఖాఈ దే రహీ హై వహ దర్పణకీ స్వచ్ఛతా హీ హై’’; ఇసీప్రకార ‘‘కర్మ-నోకర్మ అపనే ఆత్మామేం ప్రవిష్ట నహీం హైం; ఆత్మాకీ జ్ఞాన-స్వచ్ఛతా ఐసీ హీ హై కి జిసమేం జ్ఞేయకా ప్రతిబిమ్బ దిఖాఈ దే; ఇసీప్రకార కర్మ-నోకర్మ జ్ఞేయ హైం, ఇసలియే వే ప్రతిభాసిత హోతే హైం’’ — ఐసా భేదజ్ఞానరూప అనుభవ ఆత్మాకో యా తో స్వయమేవ హో అథవా ఉపదేశసే హో తభీ వహ ప్రతిబుద్ధ హోతా హై ..౧౯..
అబ, ఇసీ అర్థకా సూచక కలశరూప కావ్య కహతే హైం : —
శ్లోకార్థ : — [యే ] జో పురుష [స్వతః వా అన్యతః వా ] అపనేసే హీ అథవా పరకే ఉపదేశసే [కథమ్ అపి హి ] కిసీ భీ ప్రకారసే [భేదవిజ్ఞానమూలామ్ ] భేదవిజ్ఞాన జిసకా మూల ఉత్పత్తికారణ హై ఐసీ అపనే ఆత్మాకీ [అచలితమ్ ] అవిచల [అనుభూతిమ్ ] అనుభూతికో [లభన్తే ] ప్రాప్త కరతే హైం, [తే ఏవ ] వే హీ పురుష [ముకురవత్ ] దర్పణకీ భాంతి [ప్రతిఫలన- నిమగ్న-అనన్త-భావ-స్వభావైః ] అపనేమేం ప్రతిబిమ్బిత హుఏ అనన్త భావోంకే స్వభావోంసే [సన్తతం ] నిరన్తర [అవికారాః ] వికారరహిత [స్యుః ] హోతే హైం, — జ్ఞానమేం జో జ్ఞేయోంకే ఆకార ప్రతిభాసిత హోతే హైం ఉనసే రాగాది వికారకో ప్రాప్త నహీం హోతే .౨౧.
అబ శిష్య ప్రశ్న కరతా హై కి అప్రతిబుద్ధకో కైసే పహిచానా జా సకతా హై ఉసకా చిహ్న బతాఇయే; ఉసకే ఉత్తరరూప గాథా కహతే హైం : —
౫౪