యథాగ్నిరిన్ధనమస్తీన్ధనమగ్నిరస్త్యగ్నేరిన్ధనమస్తీన్ధనస్యాగ్నిరస్తి, అగ్నేరిన్ధనం పూర్వమాసీది- న్ధనస్యాగ్నిః పూర్వమాసీత్, అగ్నేరిన్ధనం పునర్భవిష్యతీన్ధనస్యాగ్నిః పునర్భవిష్యతీతీన్ధన ఏవా- సద్భూతాగ్నివికల్పత్వేనాప్రతిబుద్ధః కశ్చిల్లక్ష్యేత, తథాహమేతదస్మ్యేతదహమస్తి మమైతదస్త్యేతస్యాహమస్మి, మమైతత్పూర్వమాసీదేతస్యాహం పూర్వమాసం, మమైతత్పునర్భవిష్యత్యేతస్యాహం పునర్భవిష్యామీతి పరద్రవ్య ఏవాసద్భూతాత్మవికల్పత్వేనాప్రతిబుద్ధో లక్ష్యేతాత్మా . నాగ్నిరింధనమస్తి నేన్ధనమగ్నిరస్త్యగ్ని- రగ్నిరస్తీన్ధనమిన్ధనమస్తి నాగ్నేరిన్ధనమస్తి నేన్ధనస్యాగ్నిరస్త్యగ్నేరగ్నిరస్తీన్ధనస్యేన్ధనమస్తి, నాగ్నేరిన్ధనం పూర్వమాసీన్నేన్ధనస్యాగ్నిః పూర్వమాసీదగ్నేరగ్నిః పూర్వమాసీదిన్ధనస్యేన్ధనం పూర్వమాసీత్, నాగ్నేరిన్ధనం పునర్భవిష్యతి నేన్ధనస్యాగ్నిః పునర్భవిష్యత్యగ్నేరగ్నిః పునర్భవిష్యతీన్ధనస్యేన్ధనం పునర్భవిష్యతీతి కస్యచిదగ్నావేవ సద్భూతాగ్నివికల్పవన్నాహమేతదస్మి నైతదహమస్త్య- హమహమస్మ్యేతదేతదస్తి, న మమైతదస్తి నైతస్యాహమస్మి మమాహమస్మ్యేతస్యైతదస్తి, న హోఊఁగా, — [ఏతత్ తు అసద్భూతమ్ ] ఐసా ఝూఠా [ఆత్మవికల్పం ] ఆత్మవికల్ప [కరోతి ] కరతా హై వహ [సమ్మూఢః ] మూఢ హై, మోహీ హై, అజ్ఞానీ హై; [తు ] ఔర జో పురుష [భూతార్థం ] పరమార్థ వస్తుస్వరూపకో [జానన్ ] జానతా హుఆ [తమ్ ] వైసా ఝూఠా వికల్ప [న కరోతి ] నహీం కరతా వహ [అసమ్మూఢః ] మూఢ నహీం, జ్ఞానీ హై .
టీకా : — (దృష్టాన్తసే సమఝాతే హైంః) జైసే కోఈ పురుష ఈంధన ఔర అగ్నికో మిలా హుఆ దేఖకర ఐసా ఝూఠా వికల్ప కరే కి ‘‘అగ్ని హై సో ఈంధన హై ఔర ఈంధన హై సో అగ్ని హై; అగ్నికా ఈంధన హై, ఈంధనకీ అగ్ని హై; అగ్నికా ఈంధన పహలే థా, ఈంధనకీ అగ్ని పహలే థీ; అగ్నికా ఈంధన భవిష్యమేం హోగా, ఈంధనకీ అగ్ని భవిష్యమేం హోగీ;’’ — ఐసా ఈంధనమేం హీ అగ్నికా వికల్ప కరతా హై వహ ఝూఠా హై, ఉససే అప్రతిబుద్ధ (అజ్ఞానీ) కోఈ పహిచానా జాతా హై, ఇసీప్రకార కోఈ ఆత్మా పరద్రవ్యమేం హీ అసత్యార్థ ఆత్మవికల్ప (ఆత్మాకా వికల్ప) కరే కి ‘‘మైం యహ పరద్రవ్య హూఁ, యహ పరద్రవ్య ముఝస్వరూప హై; యహ మేరా పరద్రవ్య హై, ఇస పరద్రవ్యకా మైం హూఁ; మేరా యహ పహలే థా, మైం ఇసకా పహలే థా; మేరా యహ భవిష్యమేం హోగా; మైం ఇసకా భవిష్యమేం హోఊఁగా’’; — ఐసే ఝూఠే వికల్పోంసే అప్రతిబుద్ధ (అజ్ఞానీ) పహిచానా జాతా హై .
ఔర, ‘‘అగ్ని హై వహ ఈన్ధన నహీం హై, ఈంధన హై వహ అగ్ని నహీం హై, — అగ్ని హై వహ అగ్ని హీ హై, ఈంధన హై వహ ఈంధన హీ హై; అగ్నికా ఈంధన నహీం, ఈంధనకీ అగ్ని నహీం, — అగ్నికీ హీ అగ్ని హై, ఈంధనకా ఈంధన హై; అగ్నికా ఈంధన పహలే నహీం థా, ఈంధనకీ అగ్ని పహలే నహీం థీ, — అగ్నికీ అగ్ని పహలే థీ ఈంధనకా ఈంధన పహలే థా; అగ్నికా ఈంధన భవిష్యమేం నహీం హోగా, ఈంధనకీ అగ్ని భవిష్యమేం నహీం హోగీ, — అగ్నికీ అగ్ని హీ భవిష్యమేం హోగీ, ఈంధనకా ఈంధన హీ భవిష్యమేం హోగా’’;
౫౬