ke, ‘‘hinsA, anRut, stey, abrahma, parigrahathI rahitapaNun, mahA pariShahonun sahavun, tenA ghaNA bojA vaDe ghaNA kAL paryant marIne chUro thatA thakA ghaNun kaShTa kare chhe to karo, tathApi evun karatAn karmakShay to thato nathI.’’ panDitajI svarUpAcharaNalakShaN chAritranun spaShTa vivaraN 106 mA kalashanI TIkAmAn vistArathI A pramANe kare chhe — ‘‘shuddha vastumAtra, tenI svarUpaniShpatti tenAthI je svarUpAcharaNachAritra te ja, te ja mokShamArga chhe; A vAtamAn sandeh nathI. bhAvArtha Am chhe ke, koi jANashe ke svarUpAcharaNachAritra evun kahevAy chhe ke AtmAnA shuddha svarUpane vichAre athavA chintave athavA ekAgrapaNe magna thaine anubhave. paN evun to nathI, em karatAn bandh thAy chhe, kem ke evun to svarUpAcharaNachAritra nathI. to svarUpAcharaNachAritra kevun chhe? jem pAnun (suvarNapatra) tapAvavAthI suvarNamAnnI kAlimA jAy chhe, suvarNa shuddha thAy chhe, tem jIvadravyane anAdithI ashuddhachetanArUp rAgAdi pariNaman hatun te jAy chhe, shuddhasvarUpamAtra shuddhachetanArUpe jIvadravya pariName chhe, tenun nAm svarUpAcharaNachAritra kahevAy chhe; Avo mokShamArga chhe. ....Avun chhe je shuddhachetanApariNamanarUp svarUpAcharaNachAritra te Atmadravyanun nijasvarUp chhe, shubhAshubh kriyAnI mAphak upAdhirUp nathI, tethI ek jIvadravyasvarUp chhe. ....Avun shuddhapaNun mokShanun kAraN chhe, enA vinA je kAi kriyArUp chhe te badhun bandhanun kAraN chhe.’’ tathA 16mA kalashanI TIkAmAn chAritranI TUnkI vyAkhyA karatAn ‘‘shuddhatvashaktinun nAm chAritra chhe’’ ane 19mA kalashanI TIkAmAn chAritrane ‘‘shuddhasvarUpanun AcharaN’’-em kahyun chhe.
vaLI, chothA guNasthAne mAtra shraddhA ja hoy chhe, AtmAnubhav jevun kAI hotun nathI — em ghaNA jIvo mAne chhe, temano A bhram panDitajI anek sthaLe anubhavanun svarUp spaShTapaNe varNavIne dUr kare chhe. jem ke — 9mA kalashanA ‘‘अस्मिन् धाम्नि अनुभवमुपयाते द्वैतमेव न भाति’’ e khanDanA bhAvArthamAn teoshrI kahe chhe ke, ‘‘anubhav pratyakSha gnAn chhe, pratyakSha gnAn chhe eTale vedyavedakabhAvapaNe AsvAdarUp chhe; te anubhav parasahAyathI nirapekShapaNe chhe. Avo anubhav joke gnAnavisheSh chhe topaN samyaktvanI sAthe avinAbhUt chhe, kem ke te samyagdraShTine hoy chhe, mithyAdraShTine nathI hoto evo nishchay chhe. Avo anubhav thatAn jIvavastu potAnA shuddha svarUpane pratyakShapaNe AsvAde chhe. tethI jeTalA kAL sudhI anubhav chhe teTalA kAL sudhI vachanavyavahAr sahaj ja aTakI jAy chhe, kem ke vachanavyavahAr to parokShapaNe kathak chhe. A jIv to pratyakShapaNe anubhavashIl chhe, tethI (anubhavakALamAn) vachanavyavahAr paryanta kAi rahyun nahi.’’ tathA 19mA kalashanA ‘‘मेचकामेचकत्वयोः आत्मनः चिन्तया एव अलं’’ e khanDanA bhAvArthamAn panDitajI anubhavanun svarUp batAvatAn kahe chhe ke, ‘‘ahIn koi prashna kare chhe ke vichAratAn thakAn to anubhav nathI,