to anubhav kyAn chhe? uttar Am chhe ke pratyakShapaNe vastune AsvAdatAn thakAn anubhav chhe.’’
vaLI, samyagdraShTi jIv ane mithyAdraShTi jIvanI kriyA ekasarakhI hovA chhatAn bannenA dravyano je pariNanabhed hoy chhe te panDitajIe sundar rIte samajAvel chhe. jem ke — 67mA kalashanA ‘‘तु ते सर्वे अपि अज्ञानिनः अज्ञाननिर्वृत्ताः भवन्ति e khanDanA bhAvArthamAn temaNe spaShTa ullekh karyo chhe ke, ‘‘samyagdraShTi jIvanI ane mithyAdraShTi jIvanI kriyA to ekasarakhI chhe, kriyA sambandhI viShay-kaShAy paN ekasarakhA chhe, parantu dravyano pariNamanabhed chhe. vivaraN — samyagdraShTinun dravya shuddhatvarUp pariNamyun chhe tethI je koI pariNAm buddhipUrvak anubhavarUp chhe athavA vichArarUp chhe athavA vrat-kriyArUp chhe athavA bhogAbhilASharUp chhe athavA chAritramohanA udaye krodh, mAn, mAyA, lobharUp chhe te saghaLAy pariNAm gnAnajAtimAn ghaTe chhe, kem ke je koi pariNAm chhe te samvar-nirjarAnun kAraN chhe; — evo ja koi dravyapariNamanano visheSh chhe. mithyAdraShTinun dravya ashuddharUp pariNamyun chhe, tethI je koi mithyAdraShTinA pariNAm te anubhavarUp to hotA ja nathI; tethI sUtrasiddhAntanA pATharUp chhe athavA vrat-tapashcharaNarUp chhe athavA krodh, mAn, mAyA, lobharUp chhe, — AvA saghaLA pariNAm agnAnajAtinA chhe, kem ke bandhanun kAraN chhe, samvar-nirjarAnun kAraN nathI; — dravyano evo ja pariNamanavisheSh chhe.’’
A pramANe TIkAkAr pt.. rAjamalajIe samayasAr-kalashamAn antargarbhit adhyAtmatattvanA param kalyANakArI vividh bhAvone ane tenA marmane sachoTapaNe, saraL bhAShAmAn, vishadatApUrvak ane joradAr shailIthI A TIkAmAn khullA karyA chhe.
TIkAkAranI A kRuti eTalI manohar chhe ke adhyAtmarasik kavivar panDit banArasIdAsajI upar tenI sundar chhAp paDI hatI. tenA AdhAre pt.. banArasIdAsajIe ‘nATak samayasAr’ nAmanI hindI padabaddha rachanA karI chhe. nATak samayasAramAn pAnDe rAjamalajI tathA temanA dvArA rachAyelI A TIkAnA sambandhamAn pt.. banArasIdAsajI lakhe ke —
uparokta A padamAn pt.. banArasIdAsajIe pAnDe rAjamalajI ane temanI A bAlAvabodh TIkAnA sambandhamAn je kAI kahevun hatun te sankShepamAn badhun kahI dIdhun chhe. temaNe ‘nATak samayasAr’nI hindI bhAShAmAn chhandabaddha rachanA A TIkAnA AdhAre karI chhe evo bhAv vyakta karatAn teoshrI lakhe chhe ke —