kahAnajainashAstramALA ]
नित्योद्योतं किमपि परमं वस्तु सम्पश्यतोऽन्तः ।
नालोकान्तादचलमतुलं ज्ञानमुन्मग्नमेतत् ।।१२-१२४।।
khanDAnvay sahit artha — ‘‘एतत् ज्ञानम् उन्मग्नम्’’ (एतत्) jevo kahyo chhe tevo shuddha (ज्ञानम्) shuddhachaitanyaprakAsh (उन्मग्नम्) pragaT thayo. jene gnAn arthAt shuddhachaitanyaprakAsh pragaT thayo te jIv kevo chhe? ‘‘किमपि वस्तु अन्तः सम्पश्यतः’’ (किम् अपि वस्तु) nirvikalpasattAmAtra koI vastu, tene (अन्तः सम्पश्यतः) bhAvashrutagnAn vaDe pratyakShapaNe avalambe chhe. bhAvArtha Am chhe ke — shuddhasvarUpanA anubhavanA kALe jIv kAShThanI mAphak jaD chhe em paN nathI, sAmAnyapaNe savikalpI jIvanI mAphak vikalpI paN nathI, bhAvashrutagnAn vaDe koI nirvikalpavastumAtrane avalambe chhe; avashya avalambe chhe. ‘‘परमं’’ AvA avalambanane vachanadvArathI kahevAne samarthapaNun nathI, tethI kahI shakAy nahi. kevo chhe shuddha gnAnaprakAsh? ‘‘नित्योद्योतं’’ avinAshI chhe prakAsh jeno. shA kAraNathI? ‘‘रागादीनां झगिति विगमात्’’ (रागादीनां) rAg-dveSh- mohanI jAtinA chhe jeTalA asankhyAt lokamAtra ashuddhapariNAm temano (झगिति विगमात्) tatkAL vinAsh thavAthI. kevA chhe ashuddhapariNAm? ‘‘सर्वतः अपि आस्रवाणां’’ (सर्वतः अपि) sarvathA prakAre (आस्रवाणां) Asrav evun nAm – sangnA chhe jemanI, evA chhe. bhAvArtha Am chhe ke — jIvanA ashuddha rAgAdi pariNAmone sAchun AsravapaNun ghaTe chhe. temanun nimitta pAmIne karmarUp Asrave chhe je pudgalanI vargaNAo te to ashuddhapariNAmanA sahArAnI chhe, tethI temanI shI vAt? pariNAmo shuddha thatAn te sahaj ja maTe chhe. vaLI kevun chhe shuddhagnAn? ‘‘सर्वभावान् प्लावयन्’’ (सर्वभावान्) jeTalI gney vastu atIt-anAgat-vartamAnaparyAy sahit chhe temane (प्लावयन्) potAmAn pratibimbit karatun thakun. konA vaDe? ‘‘स्वरसविसरैः’’ (स्वरस) chidrUp guN, tenI (विसरैः) anant shakti, tenA vaDe. kevI chhe te? ‘‘स्फारस्फारैः’’ (स्फार) anant shakti, tenAthI